Ute

De Ute was een indianenvolk in het zuidwesten van de VS, met vooral het huidige Utah en Colorado als leefgebied. Deze groep Native Americans vormt een interessant voorbeeld van de invloed die de komst van blanken had op de leefwijze van inheemse Amerikanen. De Ute heeft zijn sporen nagelaten in het landschap. In Arches National Park kun je bijvoorbeeld petrogliefen (rotstekeningen) van ze zien.

Geschiedenis

Magische honden

De Ute-indianen leefden in wat nu de staten Colorado, Utah en New Mexico zijn: een deels droog en deels bergachtig gebied dat onderdeel van de Rocky Mountains vormde. Doordat ze zo ver in het westen woonden, bleven ze lange tijd gespaard door binnentrekkende kolonisten, die vanuit het oosten landinwaarts trokken. Het eerste contact dat ze met blanken hadden, was met de Spanjaarden die zich ten zuiden van hen vestigden. De Spanjaarden hadden grote invloed op de zuidelijk wonende Ute door de introductie van paarden rond 1680. Deze beesten waren tot dan toe onbekend bij de indianen, die de dieren bestempelden als ‘magische honden’. Dankzij de komst van het paard veranderden de Ute in het zuiden hun leefwijze. Ze gingen meer leven als hun buren, de indianen van de Great Plains, zoals de Comanche en de Apache. Met paarden konden ze tochten naar het oosten ondernemen. Daar konden ze nu veel effectiever jagen op grote dieren zoals de bizon. Om aan handelswaar te komen ondernamen ze strooptochten om paarden, buit en zelfs slaven te roven.

Ute-indianen in de jaren 1880

In strijd met de mormonen

De Ute in het noorden behielden langer hun eigen cultuur. Ook zij ontkwamen echter niet aan de uitdijende Verenigde Staten. In de negentiende eeuw kwamen ze in aanraking met mormonen. De mormonen vestigden zich op land waar de Ute hun voedsel vandaan haalden. Dit liep vaak uit op ruzie en overvallen van indianen op afgelegen mormoonse nederzettingen. Deze onenigheden leidden gedurende de jaren 1850 en 1860 tot openlijke strijd. De Ute roofden vee en doodden pioniers als ze de kans kregen. De mormonen trokken zich terug in grotere nederzettingen en richtten milities op die de indianen moesten straffen. De Amerikaanse overheid was niet echt happig om federale troepen te sturen, omdat de relatie tussen de Amerikaanse staat en de mormonen met hun afwijkende religie problematisch was. Daarom hadden de Ute jarenlang meer succes in hun strijd dan indianen elders. Uiteindelijk kwam het reguliere leger echter toch naar Utah en werden de Ute in reservaten geplaatst, waarmee een einde aan het bloedvergieten kwam.

Indianenopperhoofd van de Ute

Nog meer beproevingen voor de Ute

De beproevingen van de Ute waren hiermee echter nog niet klaar. Ze waren niet gewend om op één plek te blijven en landbouw te bedrijven, hoe hard de ‘Indian agents’ van de Amerikaanse overheid hen dat ook probeerden te leren. Ook werden meerdere volkeren binnen één reservaat geplaatst, wat tot spanningen leidde. En tot slot ondergingen de reservaten meerdere keren herindelingen, waarbij de Ute het grootste deel ervan alsnog verloren aan kolonisten.

Cultuur

Van wickiups...

De Ute leefden van de lente tot in de herfst in kleine familiegroepen en trokken te voet rond in een groot gebied, waarbij de mannen visten of op wild joegen en de vrouwen noten en vruchten verzamelden. Slapen gebeurde in wickiups, tijdelijke woningen met een frame van takken en bedekt met bast of struikgewas. ’s Winters verlieten de families de bergen en sloten ze zich aan bij een grotere groep. In dit seizoen hielden ze zich bezig met sociale activiteiten zoals religieuze vieringen of het regelen van huwelijken. Mannen konden overigens meerdere vrouwen huwen.

Wickiup onderkomen van de Ute indianen

...naar tipi's

Hun haar, dat ze alleen knipten wanneer ze in de rouw waren, droegen de Ute los of in vlechten en ze hadden vaak tatoeages op hun gezicht. Met de komst van het paard schakelden de Ute, vooral die in het zuiden, meer over op de leefstijl van de indianen van de vlaktes. Ze adopteerden de verentooi en de tipi, bleven het hele jaar door in grote groepen bij elkaar en begonnen te handelen en te roven. In het noorden leidde het contact met blanken ertoe dat de Ute merendeels gedwongen overgingen op landbouw en het wonen in dorpen.

Tipi en Ute-indianen

Religie

Zoals bij de meeste indianenvolken was de religie van de Ute gebaseerd op de natuur. Ze beschouwden zich als verwant aan de beer en hielden in de lente, als de beren uit hun winterslaap kwamen, de Berendans. Dit belangrijke religieuze en sociale evenement duurde tien dagen en stond voor wedergeboorte en vruchtbaarheid. Een tweede belangrijk moment was de Zonnedans, die eind negentiende eeuw van de Plains-indianen werd overgenomen en ook meerdere dagen besloeg.

Hedendaagse Ute

Berendans en Zonnedans

Er zijn momenteel enkele duizenden afstammelingen van de Ute, die vooral leven in drie reservaten: Uintah-Ouray in noordoost Utah (3.500 leden), Southern Ute in Colorado (1.500 leden) en Ute Mountain in Colorado. Het Ute Mountain-reservaat is na de Navajo Nation het grootste indianenreservaat van het land. De indianen in de reservaten leven van toerisme, de bouw, gokindustrie en van de olie- en gaswinning. Ze houden hun culturele tradities in ere door ceremonies zoals de Berendans en Zonnedans uit te voeren. Deze vieringen zijn vrij toegankelijk en een interessante manier om met de traditionele leefwijze van de Ute in contact te komen. Kijk op de websites van de verschillende groepen voor actuele data en toegankelijkheid (bijvoorbeeld www.utetribe.com). Op verschillende locaties is bovendien erfgoed te zien. In Arches National Park zijn petrogliefen van Ute-indianen te zien en in Montrose, Colorado is het Ute Indian Museum gevestigd.

Petrogliefen van de Ute in Arches National Park Utah
Voorpret-alarm! Reizigers vertellen reizigers, campers (truck-camper & C-25) & presentaties
Kom 23 of 24 maart naar de Reizigersbeurs
Kom naar een infodag met special guests, zoals Travel Texas en indianen.
Meld je gratis aan