Music Monday - Folk Music

Traditionele volksmuziek bestaat al eeuwen: liederen die generatie op generatie mondeling worden doorgegeven. Dat lukt alleen met eenvoudige melodieën die iedereen kon spelen, (mee)zingen en onthouden. Begin twintigste eeuw ontstond er belangstelling voor de volkscultuur waar tot die tijd op neer werd gekeken. In Europa trok de componist Béla Bartók door Hongarije en Transsylvanië om volksmuziek te beluisteren en te registreren, in Amerika deden John en Alan Lomax hetzelfde.

Met de uit Texas afkomstige vader en zoon Lomax (John 1867-1948, Alan 1915-2002) hebben we meteen twee van de belangrijkste mensen uit de geschiedenis van de folk music te pakken. Geen artiesten, maar verzamelaars: decennialang reisden ze door de Verenigde Staten om in dorpen, gehuchten en gevangenissen (!) muziek op te tekenen en vanaf begin jaren dertig ook op te nemen. Hun vondsten vormen nu een belangrijk onderdeel van het Archive of American Folk Song in de Library of Congress in Washington. Zoon Alan maakte later radioprogramma’s en produceerde platen met volksmuziek én folk music. Zijn prestaties zijn groot maar niet onomstreden, want de ‘pure volksmuziek’ moest als het even kon wel worden gespeeld op de manier zoals hij dat wilde.

Het verschil tussen beide muzieksoorten is voornamelijk dat volksmuziek anoniem is, terwijl de daaruit voortgekomen folk music is gecomponeerd en uitgevoerd door auteurs en musici die we bij naam kennen. Er is geen scherpe scheidslijn tussen beide, wat mooi wordt geïllustreerd door de zwarte folkzanger Lead Belly (echte naam Huddie William Ledbetter, 1880-1949), die door de Lomaxen werd ontdekt in de gevangenis. Hij zong veel traditionals (behalve folk ook blues en gospel), maar ook zelf geschreven nummers. Lead Belly nam in de jaren veertig meerdere versies op van de Amerikaanse folk song Where did you sleep last night dat dateert uit 1870. Het nummer werd bij het grote publiek bekend dankzij de uitvoering van Nirvana.

Voor folk music is niet meer nodig dan een gitaar en eventueel een mondharmonica. Woody Guthrie (1912-1967) kon daar uitstekend mee uit de voeten en werd er bijna een mythische figuur mee. Je zou hem een activist kunnen noemen die veel maatschappijkritische en politiek getinte songs schreef. Zijn gitaar was ooit versierd met de tekst This machine kills fascists, tegenwoordig zou hij vermoedelijk een aanhanger zijn van de Occupy-beweging en Bernie Sanders hebben gesteund. Zijn compositie This Land is Your Land uit 1940 is een soort alternatief volkslied geworden en inspireerde velen. Bruce Springsteen noemde het ooit ‘the greatest song ever written about America. Zoon Arlo Guthrie trad in zijn vaders voetsporen en werd ook een bekend folkartiest.

De tweede grootheid is Pete Seeger (1919-2014), die in 1940 samen met Guthrie de Almanac Singers oprichtte, een groep muzikanten die pacifistische opvattingen uitdroeg. Seeger was zelf enige tijd lid van de communistische partij en werd in de jaren vijftig – de periode van senator McCarthy’s communistenjacht – op alle mogelijke manieren door de autoriteiten dwarsgezeten. In de jaren zestig werd hij een van de boegbeelden in de protesten tegen de Vietnamoorlog met de song Where Have All the Flowers Gone?. Ook mooi: de martiale gospel Battle Hymn of the Republic (met het bekende Glory! Glory! Hallelujah!) die Seeger veranderde in een lied over de zegeningen van de vakbond: Solidarity Forever. Ook in deze versie is het een fijne meezinger!

Veel van Seegers composities zijn klassiekers geworden in uitvoeringen van anderen, zoals If I Had a Hammer van Trini Lopez en Turn, Turn, Turn van The Byrds (een tekst uit het bijbelboek Prediker). Dat is meteen een mooi voorbeeld van wat tegenwoordig cross over music heet: folkrock. Als een laat eerherstel trad Seeger in januari 2009 op tijdens het inauguratieconcert van Barack Obama, waar hij – het kon bijna niet anders – samen met Bruce Springsteen This Land is Your Land zong. Het is zelfs in deze eigenlijk wat te plechtstatige uitvoering nog steeds een typische folksong: pakkend van tekst en al na één keer horen makkelijk mee te zingen.

In Claremont (Californië) bevindt zich het (commerciële) Folk Music Center. Er wordt gewerkt aan een Folk Music Hall of Fame in de staat New York, maar vooralsnog is er nog niet meer dan een website.