Shuswap (Secwepemc)

Volgens archeologische vondsten wonen de Shuswap al meer dan 4.000 jaar op het hoge centrale plateau van zuidelijk British Columbia. Er is daarentegen ook een incompleet skelet van een jonge man in het gebied gevonden, dat duidt op eerdere bewoning. Antropologen denken dat de eerste bewoners van het plateau uit het zuiden het land binnenkwamen. Het Shuswap-volk gelooft echter dat hun voorouders al eeuwig op hun land woonden. Er waren ongeveer 23 Shuswap-groepen vóór de komst van de Europeanen. Aangezien geschiedenis alleen mondeling is overgeleverd en vooral mythische geschiedenis behelst, zijn er weinig feiten over de vroegere Shuswap bekend. Vanaf de achttiende eeuw kwamen de Shushwap in contact met Europese bonthandelaars, mijnwerkers en missionarissen die een grote impact op het volk hadden. De eerste bonthandelaars pasten zich nog grotendeels aan de leefstijl van de Shuswap aan, omdat ze afhankelijk waren van de gunsten en kennis van hun gastheren om te overleven. Er ontstond een bijzondere mix van culturen omdat veel bonthandelaren met een indiaanse vrouw trouwden.

Uiteindelijk leidde het vele jagen tot een schaarsheid aan groot wild, wat weer een tekort aan ruw materiaal voor het maken van gereedschap en kleding als gevolg had. Hierdoor werden de Shuswap steeds afhankelijker van Europese goederen. Aangezien de beverpopulatie sterk was afgenomen, moest het volk steeds harder werken en was er minder tijd voor traditioneel jagen en vissen. Dit leidde tot periodes van hongersnood. Omdat er niet langer genoeg wild werd gevangen om te ruilen voor Europese goederen, gingen de Shuswap hun zalm verhandelen.

In de negentiende eeuw werd bij de Thompson- en Fraser-rivier goud ontdekt. Tegen 1858 vielen goudzoekers en mijnwerkers het Shuswap-gebied binnen, wat de traditionele leefwijze van de Shuswap nog verder ontregelde. Zonder ervaring in de mijnbouwindustrie konden de indianen niet profiteren van het goud en waren ze vaak genoodzaakt om eenvoudige baantjes en klusjes aan te nemen. Tegen het eind van 1859 was de grond al redelijk uitgeput en nam de mijnbouw af. Vervolgens kwamen blanke kolonisten naar het gebied om op zoek te gaan naar land voor ranches en landbouw. Dit zorgde voor territoriumconflicten met de Shuswap. In 1860 brak er een grote pokkenepidemie uit en nam de Shuswap-bevolking met ongeveer een derde af. Ook kwamen er tegen deze tijd steeds meer missionarissen om de bevolking te bekeren. De missionarissen introduceerden tevens scholen voor Shuswap-kinderen. In 1884 werd Gilbert Malcom Sproat door de Amerikaanse overheid naar het gebied gestuurd om reservaten voor het volk te creëren. Sproat legde zonder medeweten van de Shuswap een reservaat aan, waar het volk geacht werd te wonen. Over verzet tegen deze maatregel is weinig bekend. In 1885 werd de eerste spoorlijn aangelegd en tegen 1915 was het gehele gebied per trein bereikbaar. Al deze maatregelen zorgden ervoor dat het Shuswap-volk tot in de vroege twintigste eeuw bleef afnemen. Daarna kwam groei weer langzaam op gang.

De traditionele Shuswap waren semi-nomaden, ze leefden gedurende de winter in ondergrondse kuilhuizen genaamd Kekulis, die redelijk warm bleven. In de zomer leefden ze in zelfgebouwde, meestal driehoekig gevormde woningen van rieten matten. De traditionele Shuswap-economie was gebaseerd op vissen, jagen en handelen. Elke Shuswap-familie had zijn eigen erfelijke jachtgronden. Het waren voornamelijk de mannen die gedurende de herfst, winter en lente op jacht gingen. Ze jaagden voornamelijk op herten, elanden, kariboes, schapen, berggeiten en beren. Als er een tekort was aan groot wild, werd er ook gejaagd op gevogelte, knaagdieren en stekelvarkens. Vóór de introductie van vuurwapens gebruikten de Shuswap pijl en boog (voornamelijk de zogenaamde platte boog). De pijlen werden gemaakt van rozenhout en Saskatoon-bessenhout. De meeste pijlen hadden groeven in de lengte van de schaft, zodat er meer bloed vrijkwam en het getroffen dier gemakkelijker opgespoord kon worden. De schachten van de pijlen waren vaak beschilderd met spiralen die bliksem of het schieten van een ‘dondervogel’ uitbeelden. De vleugelvormige uiteinden werden vaak rood geverfd tot halverwege het eind van de veren. Dit werd een kenmerk van de Shuswap-pijlen.

Vele rites van respect en dank draaiden om het verzamelen van medicijnen en voedsel. Er werd bijvoorbeeld tabak geofferd om respect te tonen voor de verzamelde planten. De Shuswap beoefenden ook de zogenaamde ‘First food’-ceremonies, waarbij ze de planten eerden die ze verzamelden tijdens deze ceremonies. Ze gebruikten bepaalde technieken voor het oogsten van bepaalde planten, zodat ze niet beschadigd raakten en er geen schaarste zou ontstaan. Vooral de blauwe bes, choke-kers, cranberry, vlierbes, kruisbes en bosbes werden veel verzameld.

De ontstaansmythe van de Shuswap gaat ervan uit dat de aarde in het begin bewoond werd door mensen die dierlijke karakteristieken hadden. De aarde werd overspoeld door natuurrampen. De Oude, een belangrijk religieus figuur, stuurde Coyote naar de aarde om dingen beter te maken voor de mens. Coyote had magische krachten, kennis en was sluw, lui, egoïstisch en ijdel. In de verhalen waarin Coyote voorkomt, staat hij bekend als een bedrieger, die veel trucjes uithaalde met mensen en dieren. In de ontstaansmythe echter reisde Coyote lang over de aarde en verrichtte hij veel werk. Hij stelde de seizoenen in en creëerde zalm in de rivieren. Hij stelde zichzelf als voorbeeld om mensen te leren hoe ze moesten leven. Opeens verdween Coyote van de wereld. Sommigen Shuswap denken dat hij vertrok naar het oosten en terug zal keren in tijden van nood. De Oude maakte samen met de zogenaamde ‘Veranderaars’ het werk van Coyote af. De Shuswap hadden veel respect voor de natuur. Ze dachten dat ze door deze relatie met de natuur giften kregen die hen hielpen te overleven. De Shuswap geloofden dat alles een ziel had en dat alles in de natuurlijke wereld kon spreken en belangrijke boodschappen kon overdragen. Dieren, planten, stenen, vuur, aarde en water kregen hun ziel toen de mensen nog in de mythologische wereld leefden.

De Shuswap voerden veel ceremonies en rituelen uit in verband met hun relatie met de natuurlijke wereld. Er was vaak een sjamaan aanwezig bij de ceremonies. Bij de ‘Etensceremonie’ werd er gebeden, gezongen en gedanst om te bedanken voor het voedsel. Vaak duurden ceremonies wel vier dagen, waarbij Shuswap in de zweethut zaten om lichaam en geest te reinigen. Ook de wapens werden gereinigd. Zingen, dansen en bidden waren altijd een essentieel deel van de ceremonies. Tijdens de jacht moest een jager als hij een hert wou vangen eerst zingen en het hert bedanken voor het eten. Er waren ook ceremonies bij bijvoorbeeld een huwelijk, oorlog of ziekte. Volgens de ouderen dienden de slagen van de trommels, het zingen en taal niet alleen voor culturele, morele en spirituele doeleinden, maar functioneerden ze ook als medicijn. Ze zouden wonderen kunnen verrichten en zelfs de doden kunnen wekken.

Tegenwoordig leven er nog zeventien Shuswap-groepen in verschillende reservaten in British Columbia, waaronder de Adams Lake Band, Kamloops Band en de Williams Lake Band. Veel groepen staan nog steeds in contact met elkaar via een overkoepelende raad en hebben allemaal een hoofd. In het Shuswap Lake Marine Provincial Park kun je nog enkele Kekulis (half ondergrondse winterhuizen) van de Shuswap bezichtigen. In Kamloops kun je naar het Secwepemc Museum and Heritage Park. Binnen tref je diverse tentoonstellingen over het culturele en traditionele leven van de Shuswap. Via een korte wandeling langs de mooie South Thompson River bereik je een tweeduizend jaar oud pit house en een tuin vol Shuswamp-planten en -kruiden.