1939 / 1945: Canada in de Tweede Wereldoorlog

Wanneer nazi-Duitsland op 1 september 1939 Polen binnenvalt, verklaren het Verenigd Koninkrijk en Frankrijk het land de oorlog. Met de aanvallen van Duitsland op de Sovjet-Unie en het Amerikaanse Pearl Harbor, worden meer en meer landen in de strijd betrokken. Op 4 september 1939 sluit de Canadese provincie Newfoundland zich aan bij de geallieerden, zes dagen later volgt ook de Confederatie van Canada.

Aanleiding

Canada heeft jarenlang uit losse provincies bestaan die hoofdzakelijk werden bestuurd door Groot-Brittannië. Vanaf 1 juli 1867 vormen de provincies Ontario, Québec, New Brunswick en Nova Scotia een eenheid: de Confederatie van Canada. Later sluiten ook andere provincies zich aan, maar de onafhankelijkheid bestaat lange tijd vooral op papier. Wanneer Duitsland aan het begin van de Eerste Wereldoorlog de oorlog verklaart aan Groot-Brittannië, raakt Canada hier automatisch bij betrokken. De oorlog zorgt voor een belangrijk gevoel van verbondenheid binnen de Confederatie, maar heeft ook een keerzijde: slachtoffers, ontevredenheid, conflicten en economische crisis. De graanhandel stort in en op het dieptepunt van de recessie is één op de vier Canadese arbeiders werkeloos. Pas aan het begin van de Tweede Wereldoorlog, in 1939, is de situatie enigszins hersteld. Canada wordt op dat moment bestuurd door de liberale minister-president Mackenzie King. Omdat het geen deel meer uitmaakt van Groot-Brittannië mag het haar eigen buitenlandbeleid voeren. Wanneer Groot-Brittannië nazi-Duitsland de oorlog verklaart, wordt in Canada een speciale zitting gehouden door King om te beslissen of Canada de Britse beslissing moet volgen. Hoewel de Eerste Wereldoorlog kwam als een verrassing, heeft de regering dit keer voorbereidingen getroffen wat betreft prijsbeheersing, censuur en rantsoenen. Na overleg met het huis van afgevaardigden en de senaat wordt op 10 september 1939 de oorlogsverklaring ondertekend door gouverneur-generaal Lord Tweedsmuir. Newfoundland, dat op dat moment nog niet bij Canada hoort, heeft zich op 4 september reeds bij de geallieerden aangesloten.

Strijdkrachten

De Canadese luchtmacht wordt aanvankelijk gevormd door ongeveer drieduizend man, de marine telt er circa tweeduizend. Het leger is allerminst klaar voor de oorlog en bestaat voornamelijk uit vrijwilligers. De Canadese bevolking staat eerst onwillig tegenover de strijd, maar levert uiteindelijk en aanzienlijk leger. Het aantal Canadezen dat deelneemt aan de strijd neemt na het begin van de oorlog in rap tempo toe. Men wil vechten voor hen die sneuvelden tijdens de Eerste Wereldoorlog, maar ook voor het eigen land en hun moederland Groot-Brittannië. De vrijwilligers zijn vooral Engelstaligen. Een volksraadpleging van Mackenzie King zorgt in 1942 voor herinvoering van de dienstplicht.

Ondertussen neemt de Canadese regering de volledige verantwoordelijkheid voor de economie, die al gauw verandert in een wapenindustrie. Canada ontwikkelt wapens voor de geallieerden, de totale productie wordt achteraf geschat op meer dan tien miljard dollar. Waar men nog niet zo lang geleden in een economische crisis verkeerde en een groot deel van de beroepsbevolking werkeloos was, creëert de oorlogsindustrie een ongekend aantal banen. Tegelijkertijd heerst er schaarste in voedsel; vlees, suiker, koffie, gas, rubber en textiel worden gerantsoeneerd. Net als tijdens de Eerste Wereldoorlog heft de regering ook nu belasting op het inkomen van de arbeiders om de oorlog te financieren. Arbeiders worden door de overheid aangemoedigd om hun spaargeld en loon te ‘investeren in de overwinning’.

Ten oorlog

De Tweede Wereldoorlog is, samengevat, de strijd tussen de geallieerden en de asmogendheden. De geallieerden worden hoofdzakelijk gevormd door het Verenigd Koninkrijk, de Verenigde Staten, de Sovjet-Unie, Frankrijk en een deel van Canada. Zij staan tegenover de asmogendheden, die onder andere worden gevormd door het Duitse Rijk, Japan en Italië.

Op de dag dat Japan Pearl Harbor aanvalt, wordt er ook een aanval uitgevoerd op Hongkong, dat op dat moment een belangrijke Britse kolonie is. Tweeduizend Canadese soldaten worden opgeroepen om te helpen. Omdat Japan zowel vanuit de lucht als vanaf het water aanvalt, weet het de Canadese en Britse strijders van elkaar te scheiden en is het slechts een kwestie van tijd tot de geallieerden zich overgeven. Na ongeveer achttien dagen is de strijd gestreden. De Canadezen hebben zware verliezen geleden. Tegelijkertijd wordt er gevochten op de Atlantische Oceaan. Het Canadese leger lijkt echter niet gewaardeerd te worden door de Europese grootmachten, veel troepen blijven gestationeerd in Engeland en van een echte samenwerking is geen sprake. Dat gebeurt pas tijdens de invasie van Sicilië in juli 1943 en de operaties die in Italië volgen. Met Operatie Goldflake en de slag om Ortona probeert men de Hitler-linie te doorbreken. Drie Canadese militairen krijgen een Victoria Kruis: een belangrijke Britse onderscheiding en een eerste teken van waardering.

Operatie Overlord: Normandië

De grootste en laatste operatie van de geallieerden is de invasie van Normandië: Operatie Overlord. Op 6 juni 1944 landt de Canadese divisie op het strand Juno. Er worden aanvankelijk hevige verliezen geleden, maar toch weten de Canadezen dieper Frankrijk in te trekken dan de Britten en de Amerikanen tot dan toe is gelukt. Men bereikt Caen en trekt verder zuidwaards richting Falaise, waar men aankomt op 16 augustus 1944. Daar worden Amerikaanse en Canadese troepen herenigd. De legers rukken op naar Le Havre, Boulogne en Calais en begin september wordt Antwerpen bevrijd. Vanaf februari trekt men Nederland binnen. Ondanks het succesvolle einde heeft de oorlog het Canadese leger ongeveer twaalfduizend levens gekost. In het vredesproces dat volgt, heeft Canada weinig inbreng. Het land tekent wel vredesverdragen met Italië, Hongarije, Roemenië en Finland. Met Duitsland – dat verdeeld werd in verschillende zones – werd nooit een vredesverdrag getekend.

Na de oorlog

Tussen 1939 en 1945 dienen meer dan een miljoen Canadese soldaten hun land, zowel mannen als vrouwen. De kosten van de oorlog lopen in de miljarden. De invloed van de Tweede Wereldoorlog op Canada is kleiner dan die van de Eerste, maar nog altijd aanzienlijk. Door de oorlog zijn nationale trots en vertrouwen sterker geworden, na de oorlog is er geen twijfel meer aan de eenheid van Canada als onafhankelijk land. Toch betekent status niet per definitie invloed: hoewel Canada volgens sommige bronnen het verschil heeft gemaakt tijdens belangrijke slagen als die in Normandië, had het tijdens de grote vredesonderhandelingen bitter weinig te zeggen.

1929: Grote Depressie Canada1960: Stille Revolutie Québec

Voorpret-alarm! Reizigers vertellen reizigers, campers (truck-camper & C-25) & presentaties
Kom 23 of 24 maart naar de Reizigersbeurs
Kom naar een infodag met special guests, zoals Travel Texas en indianen.
Meld je gratis aan