2001: Invasie in Afghanistan en de jacht op Osama Bin Laden

Zodra duidelijk was dat Al Qaida achter de aanslagen van 9/11 op het World Trade Center in New York City en het Pentagon in Washington DC zat en Osama Bin Laden het meesterbrein bleek, stelde George W. Bush op 20 september 2001 een ultimatum aan de Taliban:

1. Lever alle leiders van Al Qaida die zich in Afghanistan schuilhouden uit aan de Verenigde Staten.
2. Laat alle buitenlandse burgers die onterecht gevangen zitten vrij.
3. Bescherm alle buitenlandse journalisten, diplomaten en welzijnswerkers in Afghanistan.
4. Sluit definitief, en met onmiddellijke ingang alle terroristisch trainingskampen in Afghanistan en lever alle terroristen en aanhangers uit aan de Amerikaanse autoriteiten (voor berechting).
5. Geef de Verenigde Staten volledige toegang tot alle kampen zodat gecontroleerd kan worden of ze daadwerkelijk gesloten zijn.

Deze eisen waren niet onderhandelbaar en President George W. Bush had haast; de Taliban moest snel reageren op dit ultimatum. Tijdens deze toespraak benadrukte de president ook duidelijk dat hij niet de islam verantwoordelijk houdt voor de aanslagen. De terroristen beledigen de islam en worden door de VS niet in de eerste plaats als moslims gezien. Dit standpunt werd ook later tijdens de oorlog benadrukt door voedselpakketten uit te delen aan burgers.

Een dag nadat Bush het ultimatum uitsprak, liet de Taliban weten niet akkoord te gaan met deze eisen. Volgens hen was er geen bewijs voor de rol die Bin Laden volgens de Amerikanen zou hebben gespeeld bij de aanslagen van 11 september 2001. Alle omliggende landen verbroken daarop de diplomatieke contacten met Afghanistan. Alleen Pakistan bleef het regime steunen. Op vrijdag 5 oktober stelde de Taliban voor Osama te laten berechten volgens internationale rechtsgang in een Pakistaanse rechtbank die volgens de Sharia (islamitische wetgeving) recht zou spreken. Voor de VS was dit ‘too little too late’. Amerika had al besloten het land aan te vallen.

De dag van 20 september 2001, de bekendmaking van de eisen, wordt over het algemeen als startdatum gezien voor de Global War on Terror (GWOT). Toen werd duidelijk dat Amerika acties zou ondernemen om de aanslagen te wreken en de daders op te pakken. Deze oorlog bestond uit veel verschillende militaire acties uitgevoerd in verschillende landen in het Midden-Oosten. Op 7 oktober 2001 begon ‘Operation Enduring Freedom-Afghanistan’ (OEF-A) met luchtaanvallen van zowel Amerika als Groot-Brittannië op de hoofdstad Kabul, waar onder andere het elektriciteitsnet en het vliegveld werden uitgeschakeld. Ook voerde de VS aanvallen uit op Kandahar, waar Taliban-leider Mullah Omar zich bevond. De Amerikaanse nieuwszender CNN kwam met exclusieve beelden van deze aanval, gefilmd vanaf de schepen vanwaar de raketten werden afgevuurd.

Midden november was Kabul in handen van de Amerikanen. Zij zetten de zoektocht naar Osama en de strijd tegen de terroristen voort in de oostelijke Tora Bora-bergen van Afghanistan, die tegen de grens met Pakistan liggen. De Amerikanen hadden informatie dat Bin Laden en zijn handlangers de bergen in gevlucht zouden zijn, waar overigens ook hun hoofdkwartier zou zijn. Men dacht dat het een complex zou zijn waar ruim 2.000 man verbleven, compleet met een ziekenhuis, eigen stroomvoorziening, een hotel en wegen groot genoeg om met een tank doorheen te rijden. Vanuit de lucht werd daarom heftig gebombardeerd en op de grond waren slechts enkele zeer gespecialiseerde troepen uit Amerika, Engeland en Duitsland te vinden. De strijd woedde slechts enkele dagen hevig, waarna de Amerikaanse troepen lange tijd op de grond naar sporen van Bin Laden zochten. Uiteindelijk bleek het gebied geen groot terroristisch complex te bevatten. Het was een gebied met veel kleine, natuurlijke grotten waar hooguit 200 man zich konden verschuilen.

Of Bin Laden zich ooit in het Tora Bora-gebergte verschool tijdens de beschietingen, blijft tot op de dag van vandaag een mysterie. Wel is duidelijk dat hij via die bergen naar Pakistan is gevlucht, een mogelijkheid waar het Amerikaanse leger te laat aan dacht. De Amerikanen gingen er vanuit dat Pakistan de grens goed zou bewaken. Ze hadden niet verwacht dat deze Pakistaanse grenswachters Bin Laden juist bescherming zouden bieden. Daar kwam bij dat bombardementen die de grondtroepen aanvroegen niet uitgevoerd werden en dat de Afghaanse troepen die de Amerikanen ondersteunden midden in de ramadan zaten, waardoor ze ’s nachts aten in plaats van de vluchtroutes te bewaken.

Deze slag is iconisch voor de jacht op Bin Laden. Lange tijd zouden de Amerikanen nog in het duister tasten over zijn verblijfplaats(en); ze kenden het gebied gewoon niet goed genoeg. Ze zouden steeds een stap achterlopen en nog tien jaar blijven zoeken alvorens hem te vinden. Inmiddels zijn er heel wat boeken geschreven over zowel deze slag bij Tora Bora als de moeilijke zoektocht van de Amerikanen naar Osama. Voorbeelden hiervan zijn onder andere: Jawbreaker; The attack on Bin Laden and al-Qaeda van Gary Berntsen en Kill Bin Laden van Dalton Fury, een voormalig officier.