2000: Aanslag op USS Cole
Op 12 oktober 2000 werd de torpedojager USS Cole van de Amerikaanse marine zwaar beschadigd bij een zelfmoordaanslag in de haven van Aden in Jemen. De aanslag werd uitgevoerd door terroristenorganisatie Al Qaida, die een jaar later verantwoordelijk zou zijn voor de aanslagen van 11 september. De aanval op de USS Cole is een van de weinige vijandige acties tegen de Amerikaanse strijdkrachten in vredestijd, maar kreeg weinig blijvende media-aandacht.
De aanval
Militair doel
De aanval op de USS Cole was de eerste van Al Qaida op een militair Amerikaans doel. Men neemt aan dat Abdul al-Rahim al-Nashiri, de leider van Al Qaida in Jemen, van Bin Laden aanvankelijk de opdracht kreeg om westerse olietankers aan te vallen. Omdat deze moeilijk te lokaliseren bleken, werden Amerikaanse marineschepen in de haven van Aden het doelwit.
De Amerikaanse schepen legden slechts enkele uren in de haven aan om te tanken. De aanslag werd dus met grote precisie voorbereid. Al in 1999 werd in Aden een geheime schuilplaats gehuurd, van waaruit de terroristen de haven konden verkennen. Een bootje, trailer en truck werden aangeschaft om een aanslag mogelijk te maken. Op 3 januari 2000 moest een bootje met een grote hoeveelheid C4-explosieven uitvaren om zich in de flank van de USS Sullivan te rammen. Het bootje, bestuurd door twee Saoediërs van Jemenitische afkomst, zonk voortijdig door een overgewicht aan explosieven. De dag erna werd het gezonken bootje met de intacte explosieven gelicht.
Toen de USS Cole op 12 oktober 2000 de haven binnenvoer, waren de zelfmoordterroristen beter voorbereid. Hun bootje boorde zich in de flank, waarbij twaalf matrozen om het leven kwamen en er nog eens 39 gewond raakten. De explosie had een gat van dertien meter doorsnede gemaakt, maar de Cole zonk niet. Wel was er circa 240 miljoen dollar schade.
Nasleep
Onderzoek
USS Cole wordt uit de haven weggesleept voor reparatie. Direct de aanslag voerden Jemenitische autoriteiten grootschalig onderzoek uit. Bijna zestig mensen werden opgepakt, onder wie het vermoedelijke brein achter de aanslag: al-Nashiri. Verschillende verdachten werden veroordeeld, één kreeg in Jemen de doodstraf. Een ander werd in Pakistan gepakt en naar Guantanamo Bay gebracht. Verschillende andere verdachten werden gedood of aangevallen vanuit onbemande vliegtuigen van het Amerikaanse leger.
De aanslag op de USS Cole zou achteraf slechts een speldenprik blijken. Minder dan een jaar later zouden de aanslagen van 11 september een heel nieuw hoofdstuk vormen in het conflict tussen de westerse grootmachten en de jihad.
Voorgeschiedenis
Oprichting van Al Qaida
Het verhaal van Al Qaida begint tijdens de Sovjetoorlog in Afghanistan (1979-1989). Omdat de Sovjet-Unie hier een communistisch regime wil installeren, valt het Afghanistan binnen. Het westen steunt de Afghaanse verdedigers financieel en voorziet hen van wapens. De verdedigers, ook 'moedjahedien' of 'strijders' genoemd, willen het communisme weren en prefereren een islamitische staat. De strijders werden financieel gesteund door Osama bin Laden, die later (in 1988) Al Qaida zou oprichten.
Al Qaida wil een islamitisch kalifaat stichten door niet-islamitische regimes omver te werpen. Als de Sovjets zich in februari 1989 terugtrekken uit Afghanistan, legt Al Qaida zich toe op de jihad (heilige oorlog). Andere moedjahedien gingen op in de Taliban, een islamitische beweging die in de jaren 90 de macht zouden grijpen in Afghanistan.
De Taliban ondersteunden en herbergden de terroristen van Al Qaida en hun trainingskampen. De basis was, ironisch genoeg, gelegd door de westerse steun tijdens de Sovjetoorlog. Al Qaida kreeg financiële steun van veel moslims die naar het westen verhuisd waren. Hierdoor ontstond een uitgebreid en geheim netwerk met veel internationale cellen, die moesten wachten op het bevel om in actie te komen.
Aanslagen op Amerikaanse doelen
In 1993 voert Al Qaida de eerste grootschalige aanslag tegen een Amerikaans doel uit. Zes mannen brachten een busje tot ontploffing onder het World Trade Center in New York. Ondanks zes dodelijke slachtoffers “mislukte” de aanslag: het plan was om beide wolkenkrabbers te laten instorten. De zes terroristen werden opgepakt en veroordeeld. Vijf jaar later, in februari 1998, spreekt Bin Laden een fatwa (openbare oorlogsverklaring) uit tegen het westen en Israël. Al Qaida pleegt in augustus twee aanslagen op Amerikaanse doelen. Bij de Amerikaanse ambassades in Dar es Salaam in Tanzania en Nairobi (Kenia) ontploften tegelijk twee truckbommen. In totaal kwamen 223 mensen om het leven, onder wie twaalf Amerikanen. Bin Laden kwam op de 'Most Wanted'-lijst van de FBI en President Clinton gaf bevel om raketaanvallen op (vermoedelijke) doelen in Soedan en Afghanistan uit te voeren, zonder veel resultaat.