1987: Black Monday

Op maandag 19 oktober 1987 vond op Wall Street een grote beurscrash plaats waarbij 500 miljard dollar verloren ging. Hoewel dit de grootste krach ooit was en de beurzen wereldwijd flink onderuit gingen, bleven de effecten uiteindelijk beperkt. De beurscrash leidde dit keer niet, zoals in 1929, tot een jarenlange, ernstige crisis.

Aanloop

De markt was in het grootste deel van de jaren ‘80 optimistisch en vol vertrouwen: sinds 1982 was er over het algemeen onophoudelijke groei geweest. In de maanden naar oktober 1987 toe ging het wereldwijd echter langzamerhand minder goed met de economie. Rentes stegen, de koers van de dollar daalde en de VS importeerden meer dan ze exporteerden, wat leidde tot een handelstekort.

Een technologische verandering was het gebruik van computers, een nieuwigheid op de beursvloeren. Met deze computers konden handelaren gebruik maken van het zogeheten ‘program trading’, computerprogramma’s die automatisch aandelen verkochten of kochten. Als de koers van een bepaald goed daalde, verkochten de computers meteen veel aandelen ervan, en als de koers steeg kochten ze juist aandelen. Dit was bedoeld om de handelaar te beschermen tegen een verslechterende markt, maar werd later juist gezien als een van de oorzaken voor de korte crisis van 1987.

New York stroomuitval

Oorzaken

Een echte, duidelijke oorzaak voor de crash is er niet. In plaats daarvan lijkt het een combinatie van factoren te zijn geweest, zowel van Amerikaanse als internationale trends. De eigenlijke crash begon dan ook in Hong Kong, en bereikte Amerika pas nadat ook de Europese beurzen verliezen leden. De week vóór maandag 19 oktober was al onrustig geweest, vanwege een bepaalde wetgeving die in de maak was over fusies, en omdat het handelstekort van de VS groter was gebleken dan verwacht. Beleggers werden nerveus omdat de dollar daalde en omdat ze verwachtten dat de Federal Reserve, de centrale bank van Amerika, hierdoor een strenger beleid zou gaan voeren. Op vrijdag 16 oktober sloten de beurzen al met enkele procenten verlies.

Toen de beurs van New York, de New York Stock Exchange, maandagochtend weer open ging, kwam de daling in een stroomversnelling. Zodra de handel begon, wou iedereen zijn aandelen kwijt, waardoor er veel meer aandelen verkocht werden dan gekocht. De handel in sommige goederen werd in eerste instantie nog niet opengesteld om deze grote verkoopdruk te vermijden, maar dit werkte averechts: handelaren waren hierdoor gedwongen met oude koersen te werken in plaats van de echte koersen. Zodra de handel in deze goederen werd opengegooid merkten ze dat ze ver onder de werkelijke waarde van de aandelen hadden verkocht, waardoor ze krampachtig hun verliezen beperkt probeerden te houden.

Om het nog erger te maken verschenen er ’s middags uitspraken in het nieuws van de voorzitter van de SEC, het overheidsorgaan dat over beurshandel gaat, waarin hij zei dat de handel misschien tijdelijk stopgezet moest worden. Veel handelaren waren bang dat de beurs voor de dag helemaal dicht zou gaan, wilden niet in hun slechte positie blijven zitten en probeerden nog meer aandelen te verkopen.

New York Stock Exchange

Verwarring

De computerprogramma’s verergerden de crisis omdat die automatisch grote aantallen aandelen verkochten zodra de koers onder een bepaalde grens zat. Omdat de aandelen van elke handelaar automatisch verkocht werden daalde de koers ervan alleen maar nog harder. Uiteindelijk raakten de communicatiesystemen van de beurs zelfs overbelast doordat er zoveel aandelen verhandeld werden, wat bijdroeg aan de verwarring en onzekerheid: sommige transacties werden pas een uur later doorgegeven. Tussenhandelaren konden niet bereikt worden door hun tientallen klanten die hun geld zagen verdampen allemaal tegelijk hun handelaar wilden spreken. Er was sprake van kuddegedrag, waarbij handelaren niet meer keken naar de echte feiten, maar naar wat hun collega’s op de beursvloer deden.

Toen dag om was had de Dow Jones 22,6 procent van zijn waarde verloren. 500 miljard dollar was in rook opgegaan en ook de beurzen van andere landen boekten grote verliezen. Deze ‘Black Monday’ zou de boeken ingaan als de grootste beurscrash uit de Amerikaanse geschiedenis.

Gevolgen

De economische crisis die sommigen al meteen voorspelden bleef uit. De Federal Reserve nam de volgende dag meteen sluwe, verregaande maatregelen om de crash tot een halt te brengen: met steun aan banken en geldinjecties wisten ze de rust terug te brengen op de markten. Misschien wel het belangrijkste was dat ze op dinsdagochtend, voor de beurs openging, een verklaring uit lieten gaan waarin ze beleggers ervan verzekerden dat ze garant zouden staan voor de stabiliteit van de financiële markten. Dit was een enorme opluchting voor veel handelaren, die nu weer met vertrouwen op de beurs begonnen. Hoewel de rust nog niet helemaal teruggekeerd was – er werd nog steeds meer verkocht dan gekocht – krabbelden de markten weer op, geholpen door een sterke Japanse economie.

Een crisis werd dus vermeden, maar voor Wall Street had de crash grotere gevolgen. 15.000 medewerkers verloren hun baan en er vonden enkele zelfmoorden plaats van mensen die alles verloren hadden. Eén klant van een tussenhandelaar ging zo ver om diens kantoor binnen te vallen met een pistool en twee medewerkers neer te schieten, voordat hij zelfmoord pleegde. En wat de computerprogramma’s betreft, die zo vaak aangewezen werden als de schuldigen: vanaf nu stopten de programma’s met handelen als de koers van hun aandeel te snel daalde.

1984: Olympische Spelen Los Angeles1988: Brand in Yellowstone

Voorpret-alarm! Reizigers vertellen reizigers, campers (truck-camper & C-25) & presentaties
Kom 23 of 24 maart naar de Reizigersbeurs
Kom naar een infodag met special guests, zoals Travel Texas en indianen.
Meld je gratis aan