1972: Apollo 17 gaat als laatste naar de maan

400.000 mensen droegen hun steentje bij aan het project, waarvan de kosten tot 24 miljard dollar opliepen. Het project was erg succesvol. Alleen een testvlucht van Apollo 1 ging faliekant mis door een brand en de dood van drie bemanningsleden, maar vanaf Apollo 7 kwamen de Amerikanen stapje voor stapje dichter bij de maan. Het doel werd uiteindelijk bereikt op 20 juli 1969, toen de twee Apollo 11-bemanningsleden Neil Armstrong en Buzz Aldrin de trap van de maanlandingsmodule afdaalden en als eerste mensen op de maan liepen.

De maanlanding betekende een voorsprong voorde Verenigde Staten in de ‘Space Race’ tegen de USSR. De Sovjetunie bleek te kampen met de nodige technische en financiële problemen en gaf de strijd uiteindelijk op na de gedenkwaardige 20e juli in 1969. Deze winst betekende voor de Amerikaanse regering echter ook dat het kon gaan bezuinigen op het vervolg van het project. De vervolgvluchten waren nog van groot wetenschappelijk belang, maar de genadeklap aan de USSR was toen al uitgedeeld.

Na Apollo 11 vonden er nog vijf succesvolle Apollomissies plaats. Alleen Apollo 13 kende problemen en was vanwege energiegebrek genoodzaakt om na een baan rond de maan terug te keren naar de aarde. Apollo 17 stond gepland als de laatste bemande missie naar de maan.

De wetenschappelijke bevindingen uit vorige vluchten zorgden ervoor dat NASA de samenstelling van het maanoppervlak gerichter kon gaan analyseren. Een belangrijk doel was om te achterhalen of er geologische activiteit plaatsvond of plaats had gevonden op de maan. NASA wou weten of er kraters op de maan waren die niet door een meteorietinslag veroorzaakt waren. Dr. Harrison Schmitt was de eerste geoloog-astronaut die op pad naar de maan werd gestuurd, waarbij hij voor het gemak een wagentje meekreeg om grote afstanden af te leggen. Deze Lunar Roving Vehicle (LRV) was tijdens de Apollo 15 en 16-missies een groot succes gebleken. De keerzijde van het plan werd duidelijk bij de landing van de maanmodule. De Littrowkrater die de NASA om wetenschappelijke redenen uitgezocht had, was nogal moeilijk te bereiken en de astronauten zouden de module tussen het Taurusgebergte door een vallei in moeten sturen.

Op 6 december 1972, rond tien uur ’s avonds, stond Apollo 17 klaar voor vertrek op lanceerplatform LC 39A op Cape Canaveral. De media-aandacht was enorm, ondanks de vele randgebeurtenissen van die tijd. Zo zaten de Verenigde Staten midden in de Vietnamoorlog en lag het gijzelingsdrama van de Olympische Spelen in München nog vers in het geheugen. Het spektakel van een maanmissie wou echter niemand missen.

Iedereen hield zijn hart vast toen zestien seconden voor de lancering de lanceringsprocedure automatisch werd afgebroken door een van de controlecomputers. Al snel bleek dit slechts een computerfoutje te zijn en tweeënhalf uur later, die voornamelijk besteed werden aan het herberekenen van de koers en het vluchtschema, vertrok de raket alsnog richting maan. De lancering was vooral bijzonder omdat het ’s nachts gebeurde. Bijna een half miljoen mensen waren op de been om het spectaculaire vertrek van de astronauten te zien en in heel Florida zag men de lichtbal die de dampkring van de aarde opzocht.

De missie verliep verder voorspoedig. Vijf dagen na de lancering bereikt de bemanning de maan en werd een succesvolle landing uitgevoerd. Daarna werd de LRV uitgeladen en begonnen astronauten Schmitt en Cernan aan de verkenningen en metingen op het maanoppervlak. Na 36 kilometer in de LRV, 2000 foto’s en 120 kilogram aan bodemmonsters plantte Cernan een plaquette op de maan ter herinnering aan de voorlopig laatste maanmissie.

Ook de terugreis verliep probleemloos. Drie momenten waren daarbij cruciaal. Ten eerste het vertrek vanaf de maan, waarbij het vooral van belang was dat er geen energie verspild werd. Ten tweede de koppeling van de maanmodule met de rond de maan cirkelende ruimtecapsule waarin de derde astronaut Evans was achtergebleven. En ten derde, en belangrijkste, het binnenkomen van de aardse dampkring, waarbij radiocontact niet mogelijk bleek en de weerstand van de dampkring de landingsmodule verhitte tot temperaturen van 900 graden Celsius. Kleine afwijkingen aan het hitteschild hadden de capsule in deze fase kunnen laten exploderen. De Apollo 17 doorstond alle proeven en landde op 19 december veilig aan een grote parachute in de zuidelijke Stille Oceaan.

Na Apollo 17 verschoof de focus van NASA. Hoewel de maanprojecten wetenschappelijk gezien buitengewoon leerzaam en nuttig bleken te zijn, waren er gigantische kosten mee gemoeid. Na het Apolloprogramma werd er daarom een duurzamer project opgezet. Het betrof dit keer niet een project met ruimtereizen van twee weken, maar een groot onderzoeksstation dat permanent in een band rond de aarde zou blijven cirkelen. Wetenschappelijk gezien kon men zo op een efficiëntere manier weer vooruit. Dit SkyLab, de voorloper van het ISS, werd geen succes. Het bleek namelijk dat het onmogelijk was om het ruimtestation in een stabiele baan rond de aarde te krijgen. In 1979 kwam er een einde aan het project toen het station in de atmosfeer verbrandde.

Dit alles betekent dat Eugene Cernan, commandant van de Apollo 17, vooralsnog de laatste mens is die op de maan heeft rondgelopen. Sterker nog, Apollo 17 is het laatste bemande ruimtevaartuig geweest dat ontsnapte aan de aantrekkingskracht van de aarde. Na Apollo 17 zijn er wel nog enkele onbemande ruimtevoertuigen op de maan geweest. Sommigen werden op afstand bestuurd en sommigen crashten met opzet tegen het oppervlak, altijd met het doel om zoveel mogelijk foto’s te maken of maanstenen te verzamelen. Bemande maanmissies lijken ver weg, hoewel China heeft aangegeven er werk van te willen maken. Het risico om mensen het werk te laten doen dat net zo goed door robots gedaan kan worden is voorlopig te groot.