1945: De slag om Okinawa
Eind 1944 waren de Geallieerden dicht bij een overwinning. In Europa rukten de Russen vanuit het oosten op naar Duitsland en de Britten en Amerikanen vanuit het westen. In het Verre Oosten werden de Japanners langzaam maar zeker verdreven uit de gebieden die ze bezet hadden. Onder de codenaam Operatie IJsberg werd een invasie van het eiland Okinawa georganiseerd. Okinawa lag ten zuiden van Japan en zou als springplank moeten dienen voor een invasie van Japan. Ook zou controle over het eiland betekenen dat de Japanners afgesneden waren van grondstoffen die vanuit het zuiden aangevoerd werden.
Voorbereiding
De Amerikanen verzamelden een enorme armada van oorlogsschepen en landingsvaartuigen voor de invasie. In totaal deed het ongelooflijke aantal van 1300 schepen mee, waaronder 40 vliegdekschepen en 18 slagschepen. De Amerikaanse manschappen van luitenant-generaal Buckner telden ruim een half miljoen man waaronder meer dan 180.000 soldaten die de invasie zouden uitvoeren. Aan Japanse zijde stonden 130.000 Japanse soldaten klaar onder generaal Ushijima, met het bevel het eiland tot elke prijs te verdedigen.
Tyfoon van staal
De aanval werd vanaf het midden van maart ingeleid met hevige Amerikaanse bombardementen op het eiland, een ‘tyfoon van staal’ genoemd door de eilandbewoners. Op 1 april 1945 begon de eigenlijke aanval. De Amerikanen verwachtten dat ze, zoals voorgaande landingen hen geleerd hadden, slechts moeizaam en met veel verliezen aan land zouden komen, maar de landingen verliepen bijna zonder tegenstand. De Japanners hadden begrepen dat ze op de stranden kwetsbaar waren voor artillerievuur en hadden stellingen dieper in het binnenland betrokken. De landingen vonden plaats op de westkust van het eiland, ongeveer in het midden. De mariniers zouden zich hiervandaan een weg naar het noorden vechten, de landmacht een weg naar het zuiden.
Omdat de Japanners nu voor het eerst op hun eigen Japanse grondgebied vochten waren ze extreem gemotiveerd, tot op het suïcidale af. De totalitaire Japanse staat moedigde zulke opofferingsgezindheid dan ook aan. Oorlogsschepen vielen zonder luchtsteun de Amerikaanse vloot bij Okinawa aan in een wanhoopspoging en werden de grond ingeboord voor ze ook maar in de buurt kwamen. Bijna 1500 kamikazevliegtuigen probeerden zich gedurende de slag op Amerikaanse schepen te storten maar wisten slechts 30 schepen te doen zinken.
Het waren echter de Japanse soldaten op het eiland die de grootste tegenstand boden. In het binnenland hadden ze uitgebreide verdedigingswerken van grotten, tunnels, loopgraven en gangen aangelegd die ze fanatiek verdedigden. De Japanners wisten dat ze de strijd uiteindelijk niet konden winnen en dat ze vooral tijd moesten winnen zodat hun thuisland beter voorbereid was. Ze bereiden zich daarom voor op een uitputtingsslag, waarbij ze de Amerikanen zo lang mogelijk en met zoveel mogelijk slachtoffers tegenhielden. De Amerikaanse mariniers die naar het noorden oprukten wisten hun helft van het eiland op 20 april veilig te stellen. Veel meer moeite zou de zuidelijke helft van het eiland kosten, waar de verdedigers zich geconcentreerd hadden. De Japanners hadden zich ingegraven in meerdere verdedigingslinies waarvan de eerste pas op de 24e doorbroken zou worden. De Amerikanen moesten elke meter terreinwinst bevechten en konden slechts langzaam en onder grote verliezen oprukken. Bijgestaan door lucht- en artilleriebombardementen vielen ze keer op keer de Japanse linies aan maar keer op keer werden ze teruggeslagen. In mei braken tot overmaat van ramp de moessonregens uit die van het slagveld een grote modderpoel maakten. Ondertussen stond de voor anker liggende vloot constant bloot aan Japanse luchtaanvallen. Het nieuws dat op 8 mei Duitsland zich overgegeven had en de oorlog in Europa dus afgelopen was kon aan deze bloedige situatie weinig veranderen.
Zware verliezen
De Japanners leden echter de grootste verliezen. Ze voerden steeds kostbare tegenaanvallen uit en sommige eenheden vochten zich letterlijk tot de laatste man dood. Ook pleegden ze vaak liever zelfmoord dan zich over te geven. Uiteindelijk zouden van de 130.000 verdedigers er 100.000 sneuvelen; slechts 10.000 werden er gevangen genomen. Daarnaast had de burgerbevolking zwaar te lijden: een derde van de burgers, 100.000 mensen, kwam om.
De hele maand mei hielden de Japanners de Amerikanen tegen, maar uiteindelijk eisten de aanvallen hun tol. Mariniers hadden een tweede landing uitgevoerd achter de Japanse linies en de situatie werd langzamerhand onhoudbaar. Vanaf 21 mei trokken de weinige overgebleven Japanners zich terug naar het meest zuidelijke punt van het eiland waar generaal Ushijima –voordat hij op rituele wijze zelfmoord pleegde– zich begin juni overgaf. Pas op 2 juli zouden de Amerikanen het eiland officieel veilig verklaren.
Nasleep
Okinawa zou in feite de laatste veldslag van de oorlog blijken. Vanwege de grote verliezen zag men in Amerika nog meer op tegen de mogelijke invasie van Japan. De Japanners hadden zich tot het uiterste verweerd en de Amerikanen grote verliezen toegebracht. 12.000 soldaten waren gesneuveld en 36.000 gewond, daarnaast waren 34 schepen en bijna 800 vliegtuigen verloren gegaan. De harde ontberingen en zware strijd zorgden ook grote psychologische schade bij de militairen, die aan Okinawa trauma’s overhielden. De geïndoctrineerde Japanners met hun zelfmoorden en kamikazeaanvallen maakten grote indruk op de Amerikanen. Als ze al zo hard vochten voor dit kleine eiland zuidelijk van Japan, wat voor slachting zou een eventuele verovering van Tokyo of Kyoto dan wel niet worden?
De ervaring van Okinawa droeg zeker bij aan het besluit van de Amerikanen om in plaats van een kostbare invasie twee atoombommen op Japan af te werpen om hen zo tot overgave te dwingen. In totaal kwamen er op Okinawa dan ook meer mensen om dan bij de kernaanvallen op Hiroshima en Nagasaki samen.