1914: Moederdag nationale feestdag

De verering van het moederschap bestaat al zolang als de mens zelf. Vroeger richtte deze verering zich op symbolische moeders, zoals godinnen. Sinds bijna een eeuw geldt in de Verenigde Staten jaarlijks de tweede zondag van mei als speciale dag om de aardse moeders op deze wereld even extra in het zonnetje te zetten.

Oorsprong van ‘moederdag’

In de loop van de geschiedenis bestaan er al verschillende vormen van verering van het moederschap. Deze vereringen zijn doorgaans symbolisch en spiritueel van aard en richten zich niet zozeer op moeders van vlees en bloed. De moederlijke objecten die in het middelpunt staan zijn veelal symbolen en godinnen.

Een van de vroegst bekende vormen van het vieren van een ‘moeder’ vinden we terug in het oud Egyptische tijdperk (3300 v.C. – 332 n.C.). De Egyptenaren van dan kennen al een jaarlijks terugkerend festival om de godin Isis te vereren, die geldt als de moeder der farao’s. Ook de Romeinen (750 v.C. – 476 n.C.) nemen de viering van het festival van Isis over, die als ‘geïmporteerde’ godin een eigen plekje binnen het Romeinse godendom krijgt. Het feest dat dan echter meer in de buurt komt van de huidige Moederdag is de viering van de Frygische godin Cybele, die geldt als de Magna Mater (Grote Moeder). Cybele is weer afgeleid van de Griekse godin Rhea, de moeder van de meeste goden waaronder oppergod Zeus.

Andere samenlevingen aanbidden gelijksoortige godinnen, waaronder Gaia de Aarde godin en Meter de Bergmoeder. Het beeld van de ‘moedergodin’ loopt door vele verschillende culturen heen en wordt in allen op soortgelijke manieren gevierd, meestal ergens in maart. Zo eten sommigen honingkoekjes tijdens de festiviteiten en wedstrijden of is het gangbaar elkaar in de ochtend bloemen te geven. Vroege Christenen kennen ook een viering van het moederdom, maar in hun geval is het geen godin die wordt aanbeden. Zij grijpen ‘Moederdag’ aan om de kerk waar ze zijn gedoopt, ofwel hun ‘moederkerk’ te eren met bloemen en sieraden.

Maria met kind

De viering van echte moeders

Aan het begin van de zeventiende eeuw zorgt een kerkelijk besluit in Engeland ervoor dat ‘Moederdag’ wordt uitgebreid met het vieren van echte moeders. Ze verwijzen naar deze dag als ‘Mothering Day’, welke wordt gevierd tijdens de vastenperiode. Vooral bij de arbeidersklassen is Mothering Day een fanatiek gevierde feestdag. Bedienden en handelslieden krijgen vrij om terug te reizen naar hun geboorteplaats om de dag met familie door te brengen en het vasten mag met een dag worden doorbroken om samen een feestmaal te eten. Moeders staan tijdens deze feestelijkheden in het middelpunt als eregast en krijgen van hun terugkerende kinderen bloemen en lekkers. Door de eerste Engelse kolonisten in Amerika wordt er met de traditie van Mothering Day gebroken. Een van de mogelijke oorzaken zijn de barre omstandigheden waarin de kolonisten terecht komen, met weinig vrije tijd om handen. Een andere verklaring zou kunnen zijn dat het vieren van de Engelse Mothering Day tegen de puriteinse idealen van de kolonisten in zou gaan, omdat ze een meer sobere vorm van het christendom willen uitoefenen. Enkele eeuwen later ontstaat er in de Verenigde Staten echter een nieuwe dag waarop moeders vereerd worden: Moederdag.

1914: Moederdag nationale feestdag

Moederdag

De allereerste Noord-Amerikaanse Moederdag wordt gevierd in 1870 onder leiding van Julia Ward Howe. Hoewel zij de schrijfster is van The Battle Hymn of the Republic, een republikeins strijdlied ten tijde van de Amerikaanse Burgeroorlog (1861-1865), is ze dan zo aangedaan door het bloedvergieten en het verlies van zo veel jonge mannen dat ze moeders oproept samen te komen. Haar Moederdag is een protest tegen de gewelddadigheden van de oorlog, een dag waarop vrede en moederschap gevierd worden. Howe stelt zelfs voor om vier juli, nu bekend als Onafhankelijkheidsdag, tot Moederdag te maken. Uiteindelijk wordt dit twee juni.

In de eerste instantie nemen achttien Noord-Amerikaanse steden met financiële hulp van Howe de feestdag over, maar zodra haar persoonlijke subsidies stoppen, houdt dit al snel op. Een groep vrouwen uit West Virginia neemt echter onder leiding van Anna Reeves Jarvis en aangepaste versie van de feestdag over onder de naam ‘Mother’s Friendship Day’, om vriendschappen tussen families en buren van de Unie en Confederatie weer tot stand te brengen. De dochter van Jarvis, Anna M. Jarvis, pleit na de dood van haar moeder voor een officiële Moederdag ter nagedachtenis van haar moeder en ter ere van de vrede. In 1908 wordt haar verzoek door haar moeders kerk ingewilligd en op 10 mei vindt de eerste viering plaats in de Andrew’s Merhodist Church in Grafton, West-Virginia, sinds 1962 een internationaal Moederdag gedenkteken. Tijdens de viering worden er witte anjers uitgedeeld ter nagedachtenis aan overleden moeders.

Al in 1908 stelt een senator van de Verenigde Staten uit Nebraska, Elmer Burkett, voor om van Moederdag een officiële nationale feestdag te maken. Hoewel zijn voorstel wordt geweigerd, vieren het jaar erop al veel staten en ook delen van Canada en Mexico de dag. De dochter van Jarvis doet er inmiddels alles aan om via talloze petities via bedrijven en de kerk het Congres te laten besluiten Moederdag officieel te erkennen. In 1912 is West Virginia de eerste staat waarin de feestdag officieel wordt erkend en in 1914 ondertekent president Woodrow Wilson een verklaring zodat Moederdag voortaan de tweede zondag van mei in alle staten van de VS gevierd zal worden.

Julia Ward Howe

Vercommercialisering en globalisering

Bloemisten spelen in op het kerkelijke gebruik van het uitgeven van witte anjers en propaganderen bovendien het geven van rode anjers aan levende moeders. Als gevolg stijgt tijdens Moederdag de verkoop van bloemen enorm en in de media wordt gekscherend gesteld dat het een feestdag is die goed kan worden uitgebuit. Anna M. Jarvis protesteert de eerste jaren hevig tegen elke vorm van commercialisatie rondom Moederdag en probeert in 1938 copywright te verkrijgen over de feestdag, maar dan is het al te laat de ingezette commerciële trend tegen te gaan. Wanneer ze tien jaar later sterft, geldt Moederdag al in veertig landen als officiële feestdag. Tegenwoordig zijn dit er al zeventig.

Veel landen vieren Moederdag op eenzelfde manier als de Verenigde Staten, door moeders in het zonnetje te zetten met bloemen en cadeautjes. Er zijn ook landen die het commerciële aspect achterwege laten en zich op deze dag bijvoorbeeld meer focussen op de rechten van vrouwen of op de religieuze achtergrond van de viering. In de Verenigde Staten geldt de feestdag vooralsnog voornamelijk als een miljoenenindustrie en staat Moederdag op de tweede plek – na Kerstmis – in de inkopen top tien van Noord-Amerika.

1914: Moederdag nationale feestdag
1913: Armory Show New York1914: Aanleg Panamakanaal afgerond

Voorpret-alarm! Reizigers vertellen reizigers, campers (truck-camper & C-25) & presentaties
Kom 23 of 24 maart naar de Reizigersbeurs
Kom naar een infodag met special guests, zoals Travel Texas en indianen.
Meld je gratis aan