Voortploeterende kandidaten

Het is een periode waarin het voor geen van de vier (nou vooruit, vijf, John Kasich doet ook nog mee) presidentskandidaten echt lekker loopt. De vermoeidheid slaat toe en er wachten nog drie maanden van hard ploeteren voor er op de conventies in juli geoogst kan worden – voor één van de kandidaten tenminste. Hoe staan de zaken er nu voor?

Eerst de Democraten. Op het eerste gezicht heeft Bernie Sanders niets te klagen. De onverwachte outsider doet het veel beter en blijft ook veel langer in de race dan verwacht. Met 1189 afgevaardigden – waaronder 38 super delegates – heeft hij een heel behoorlijk resultaat geboekt. Maar het is ploeteren zonder dat het hem de nominatie zal opleveren, zeker na de uitslag in New York. Voortgezette deelname leidt er hooguit toe dat Hillary Clinton iets van zijn agendapunten moet overnemen om zijn kiezers te paaien. Het kost hem overigens wel veel geld: van alle kandidaten geeft hij het meeste uit.

Hillary Clinton heeft nu 1930 afgevaardigden – waaronder 502 superdelegates – terwijl er nog 1646 afgevaardigden te verdelen zijn. Sanders moet wel heel veel winnen om Clinton nog te kunnen kloppen. Ondertussen is het voor haar als gedoodverfde kandidaat veel harder campagnevoeren geworden dan het zich aanvankelijk liet aanzien. Gaandeweg is daardoor ook de Democratische campagne – aanvankelijk geprezen omdat het anders dan bij de Republikeinen alleen over de inhoud ging – ontaard in weinig verheffend spelen op de man (vrouw), met wederzijdse scheldpartijen. Vooral door het stelsel van supergedelegeerden zal Clinton de nominatie wel binnenhalen, maar het is minder glansrijk dan lange tijd werd voorzien.

Dan de Republikeinen. Trump won overtuigend in New York (95 afgevaardigden, in totaal heeft hij er nu 845) nadat zijn onstuitbare opmars een beetje leek te haperen, deels door eigen schuld. Vooral de uitspraak dat ook vrouwen strafbaar zijn bij abortus is hem kwalijk genomen. Hij heeft die uitspraak weliswaar herroepen, maar met weinig effect. Het meest funest was nog wel dat hieruit bleek dat hij over dit onderwerp, dat veel Republikeinse kiezers belangrijk vinden, nog in het geheel niet had nagedacht. In reactie op de groeiende negatieve publiciteit in de media heeft Trump onlangs zijn campagnebudget flink verhoogd om meer te kunnen adverteren.

Cruz doet het de laatste tijd ineens weer beter dan verwacht; anders dan Trump voert hij ook in kleine staten intensief campagne (ook dat is ploeteren), en met resultaat. Zo gingen alle afgevaardigden in Wyoming (14) en Colorado (34) naar hem. In New York bakte de religieus-conservatieve Cruz er zoals verwacht niets van (0 afgevaardigden); zelfs John Kasich deed het met een winst van 3 man beter. Trump heeft er nu 845, Cruz 559, Kasich 147. Voor de nominatie zijn 1237 afgevaardigden nodig.

Interessant is dat de teruggetreden kandidaat Marco Rubio ook nog steeds een rol speelt. Hij heeft zijn 171 afgevaardigden namelijk niet ‘weggegeven’ aan een andere kandidaat en claimt dat hij er nog steeds over kan beschikken omdat hij zijn deelname aan de voorverkiezingen slechts heeft opgeschort. Het betekent in ieder geval dat zijn afgevaardigden op de conventie zelf kunnen bepalen op wie ze gaan stemmen.

Het is voor Trump allemaal reden om de Republikeinse partijleiding van sabotage te beschuldigen en er openlijk ruzie mee te maken. De verhoudingen binnen de partij waren al zo slecht dat dat niets zal uitmaken, maar het is de vraag of de kiezers zo langzamerhand niet genoeg beginnen te krijgen van alle geruzie. Inmiddels wordt er openlijk over gespeculeerd dat geen van de kandidaten in juli de vereiste 1237 afgevaardigden heeft, met als gevolg een open convention (ook wel contested convention genoemd. Dat Cruz en Kasich hierop aansturen, bleek zondagavond. De twee Republikeinen kondigden aan samen te gaan werken. Zo beloven ze om uit elkaars vaarwater te blijven in bijvoorbeeld Indiana, Oregon en New Mexico. In deze staten worden afgevaardigden niet naar percentage van de stemmen verdeeld, maar geldt dat de winnaar alle afgevaardigden krijgt. Als Kasich zijn aanhang in een staat oproept om op Cruz te stemmen, kan Cruz misschien voorkomen dat Trump wint en weer een stap dichterbij de benodigde 1237 afgevaardigden is.

Na de eerste stemronde (die dus door niemand wordt gewonnen, want er zijn geen 1237 stemmen voor één kandidaat) zijn de afgevaardigden vrij om in volgende rondes zelf een keuze te maken. Het mooiste is als er dan iemand uit de hoge hoed komt die voor iedereen een aantrekkelijke kandidaat is. Eerder leek John Kasich voor zo’n situatie de gedroomde figuur, maar de laatste tijd wordt (ook) de naam van Paul Ryan genoemd, de Speaker of the House oftewel de voorzitter van het Huis van Afgevaardigden. In 2012 was hij naast Mitt Romney de kandidaat voor het vicepresidentschap. Er is bij dit scenario één probleem: Ryan laat keer op keer weten dat hij absoluut geen presidentskandidaat is of wil zijn. Dat kan serieus bedoeld zijn, maar het is natuurlijk ook een bekende tactiek om te voorkomen dat je al te gretig overkomt. En er is een precedent, want Ryan had eerder ook al laten weten dat hij absoluut geen voorzitter van het Huis van Afgevaardigden wilde worden.