Verkiezingskoorts!

Het gaat om veel meer dan alleen presidentsverkiezingen. Dat verliezen wij in Europa wel eens uit het oog. De Amerikanen die op 8 november naar de stembus gaan, kiezen niet alleen vertegenwoordigers in het Congres in Washington, maar ook vertegenwoordigers in het Congres van hun eigen staat, in het bestuur van de county en de gemeente. Ze kiezen ook nog eens een heleboel functionarissen, want in de VS is praktisch elk openbaar ambt een verkiesbare functie, van gouverneur tot sheriff, van rechter tot burgemeester en van county commissioner tot state treasurer. Voeg daarbij nog eens een aantal wets- en beleidsvoorstellen waar de kiezer iets over mag zeggen en het is duidelijk dat hij of zij met een heel pak papier in het stemhokje verdwijnt en daar geruime tijd bezig is met kruisjes zetten.

Al die plaatselijke en regionale vertegenwoordigers maken reclame met bordjes en borden in de voortuin en langs de weg, spreken mensen op straat aan en folderen huis-aan-huis. Het klassieke handwerk dus, net zoals wij dat hier kennen. Wie het voor een belangrijkere functie als gouverneur of Congreslid wat breder kan (en moet) laten hangen, gebruikt bovendien grote billboards en verschijnt in reclamespotjes op de regionale of landelijke tv. Zo’n campagne kost dan ook al gauw vele miljoenen.

Om terug te keren naar de nog veel duurdere strijd tussen Clinton en Trump: die speelt zich vooral op tv af. De Clinton-campagne bestaat uit een reeks tv-reclames waarin allerlei vaak bizarre uitspraken van Trump worden getoond (over de muur aan de Mexicaanse grens, enzovoort), met als afsluiter de punchline: Unfit for President. Dat mag wel of niet waar zijn, gevolg is wel dat je voortdurend Trump ziet en hoort, ook al doordat hij sowieso veel media-aandacht krijgt in allerlei debatprogramma’s en door verslagen van zijn optredens in het land.

Zo was hij medio september op charmeoffensief in swing stateOhio en slaagde hij erin een groep militairen met de Medal of Honor (de prestigieuze hoogste militaire onderscheiding van de VS) achter zich te krijgen. Vooral dat laatste kreeg veel publiciteit, waarna het Clinton-kamp twee dagen later terugsloeg met een nieuw tv-spotje waarin allerlei voor militairen neerbuigende opmerkingen van Trump werden getoond (over Vietnam-veteraan McCain die geen oorlogsheld zou zijn, enzovoort), met als punchline: Veterans deserve better. Het zou grappig zijn als de belangen niet zo groot waren.

Al die media-activiteit maakt trouwens nauwelijks iets uit voor de uiteindelijke keuze van de kiezer, zo is uit vele onderzoeken gebleken. Maar ja, het zit ’m in het woord ‘nauwelijks’, en zeker nu de twee kandidaten de afgelopen weken in de polls weer veel dichter naar elkaar toe zijn gekropen kan elke twijfelaar die wordt overgehaald het verschil tussen winst en verlies uitmaken. Dus trekken de reclamemakers en campagnevoerders maar weer blik reclamespotjes open. Overigens zie je soms ook reclames voor heel andere producten die toespelingen maken op de presidentsverkiezingen.

Zelfs de veelbekeken tv-debatten schijnen nauwelijks van invloed te zijn op de keuze van de kiezer, die zijn sympathie of antipathie al lang heeft bepaald. Hoezeer de opvattingen vastliggen bleek ook wel uit de polls na het eerste debat op 26 september: volgens de kijkers van de conservatieve zender Fox News had Trump gewonnen, terwijl de kijkers van het progressievere NBS er toch zeker van waren dat Clinton het beter had gedaan. Dat laatste beeld komt trouwens ook naar voren uit een aantal polls die in de dagen erna werden gehouden; vooral de betere voorbereiding van Clinton wordt gewaardeerd.

De politiek leeft ondertussen wel. Op de avond van het eerste debat was ik in Portland (Oregon), waar het in een van de zalen in het plaatselijke filmhuis te volgen was. Dat zal in veel andere plaatsen niet anders zijn geweest. Voor aanvang stonden er twee lange rijen voor de deur: aan de ene kant de mensen met een kaartje, aan de andere kant degenen zonder die zich op de reservelijst hadden laten zetten. Dat zie ik hier komend voorjaar met de verkiezingsdebatten tussen Rutte, Samsom, Roemer en collega’s nog niet gebeuren.