Santa Claus is comin' to town
do 17 dec 2015 9:29Het is weer december en dat betekent dat overal de kerstgekte is uitgebroken. Vooral in Amerika gaan ze overal – vooral in shopping malls en warenhuizen – ‘helemaal los’ met hun Santa Claus, de gezellige dikbuik wiens conversatie voornamelijk bestaat uit zo vaak mogelijk ‘ho ho ho’ roepen.
Waar komt Santa Claus vandaan?
Het is duidelijk dat Santa Claus Europese voorouders heeft. Onze Sinterklaas is er een van, net als de Duitse Weihnachtsmann (die overigens een protestantse adaptatie van de katholieke Sinterklaas is). Emigranten hielden de gebruiken uit hun moederland in ere, maar voegden daar gaandeweg eigen gewoontes aan toe.
Washington Irving (1783-1859), de schrijver die veel gebruiken uit zijn tijd optekende, had het in 1809 al over Santa Claus. Een paar jaar later schreef ene Clement Clarke Moore het gedicht A Visit from St. Nicholas. Grappig trouwens dat de benaming Sint Nicolaas toen ook nog werd gebruikt. In dat beroemd geworden gedicht staat een soort blauwdruk van Santa Claus zoals we ’m nog steeds kennen. Moore heeft het over een slee met acht rendieren, een zak met cadeautjes en zijn uiterlijk:
His eyes - how they twinkled! His dimples: how merry,
His cheeks were like roses, his nose like a cherry;
His droll little mouth was drawn up like a bow,
And the beard of his chin was as white as the snow;
(…)
He had a broad face, and a little round belly
That shook when he laugh'd, like a bowl full of jelly:
He was chubby and plump, a right jolly old elf,
And I laugh'd when I saw him in spite of myself;
Een vriendelijke dikkerd
De kerstman als vriendelijke dikkerd dus. Dat was wat je noemt een verademing, want voordien was de kerstman eerder een boeman dan een (kinder)vriend. Vergelijk het maar met Sinterklaas, die vroeger ook een tamelijk ongemakkelijk type was waar je als kind een beetje voor moest uitkijken.
Zo’n beeld wacht erop om getekend te worden, en dat deed Thomas Nast dan ook in 1881. Nast was in de late negentiende eeuw een invloedrijke tekenaar en cartoonist, die met zijn tekeningen de partijmascottes van zowel Democraten (ezel) als Republikeinen (olifant) bekend maakte. Naar het schijnt bedacht Nast ook nog even de woonplaats van Santa Claus: de Noordpool.
Cartoons en Coca-Cola
Ook niet uit te vlakken bij de popularisering van de kerstman was de rol van Coca-Cola. Illustrator Haddon Sundblom tekende in 1931 de bekende bolbuikige gezelligerd met rode wangen, die sindsdien op talloze reclame-uitingen verscheen. Dat was een meesterzet: de kerstman werd daardoor bijna een synoniem voor Coca-Cola, zodat de concurrentie er niets meer mee kon beginnen.
Als derde tekenaar en Santa Claus-vormgever kunnen we Norman Rockwell (1894-1978) noemen, veertig jaar lang de vaste tekenaar en illustrator van het populaire weekblad The Saturday Evening Post. Elk jaar verscheen er wel een tekening van de olijke dikkerd op de cover van het blad. Sindsdien zit het beeld vastgebeiteld in het collectieve geheugen en zijn afwijkingen hooguit nog als parodie mogelijk.
Zwarte Piet
In Amerika ontbreekt Zwarte Piet. De verklaring daarvoor is dat Zwarte Piet in Nederland pas in zwang kwam toen er al een min of meer eigen Amerikaanse ‘mythologie’ rond St. Nicholas en Santa Claus was ontstaan. Hij moet het van Clement Clarke Moore allemaal in z’n eentje opknappen, inclusief het afdalen door de schoorsteen:
Down the chimney St. Nicholas came with a bound:
He was dress'd all in fur, from his head to his foot,
And his clothes were all tarnish'd with ashes and soot;
Toch knap van ’m dat hij desondanks z’n baard altijd zo mooi wit weet te houden.
Christmas Songs
Ook heel Amerikaans: steeds weer nieuwe songs voor Christmas, helaas vaak suikerzoet en sentimenteel (om over kerstfilms nog maar te zwijgen). De titel van dit verhaal verwijst naar de song die in 1934 een instant succes werd en dat tot op de huidige dag is gebleven. Het is een van de betere waar talloze artiesten zich aan hebben gewaagd. De leukste versie van deze klassieker is wat mij betreft die van Bruce Springsteen: