Presidentsverkiezingen 2024: wordt het Biden vs Trump?

Op het eerste gezicht is die fixatie op de president wat merkwaardig, want de Midterm-verkiezingen die we in november 2022 hebben gehad gingen daar immers niet over. Behalve het kiezen van leden voor de Senaat en het Huis van Afgevaardigden gingen ze ook over veel andere zaken. Immers praktisch elke publieke functionaris in de USA kan worden gekozen, dus verkiezingen gaan altijd ook – en voor veel mensen misschien vooral – over een nieuwe sherrif, een nieuwe burgemeester, enzovoort.

Dat er desondanks met een schuin oog naar de komende presidentsverkiezingen wordt gekeken is niet zo vreemd, want de uitslagen vormen natuurlijk een graadmeter voor 2024. Net zo goed worden bij ons de uitslagen van de verkiezingen voor provinciale staten en gemeenteraden ook altijd gezien als graadmeter voor het zittende kabinet. Die graadmeter is, zoals bekend zal zijn, in de USA niet zo slecht uitgepakt voor Biden en de Democraten. Het verlies – gebruikelijk voor een zittende regering – viel veel kleiner uit dan was verwacht. Biden is geen spectaculaire president, maar hij is erin geslaagd een aantal grote plannen door het Congres te krijgen. Met de nieuwe Republikeinse meerderheid in het Huis van Afgevaardigden zal er de komende twee jaar niet zoveel meer gebeuren.

Iets meer dan 43% van de kiezers geeft Biden na twee jaar een positief oordeel. Dat is tegenwoordig geen uitzonderlijke score, je moet ver terug voor veel hogere cijfers; zelfs de zo populaire Ronald Reagan zat na twee jaar op slechts 37%. Biden zit met zijn approval rate op een vergelijkbaar niveau als Jimmy Carter en Bill Clinton – de een werd twee jaar later verslagen, de ander opnieuw gekozen. Trump zat na twee jaar op 40%, terwijl papa Bush een positief oordeel van ruim 62% kreeg – en allebei werden ze niet herkozen. Zoveel zegt zo’n waardering dus niet. Waarschijnlijk gaat de dan 82-jarige Biden in 2024 op voor een tweede termijn; hij heeft al ja gezegd, maar houdt nog wat slagen om de arm. Ongetwijfeld gaat zijn leeftijd in de campagnes een issue worden, maar anderzijds: Konrad Adenauer bleef ooit Bondskanselier tot z’n 87e.

De vraag is wie de Republikeinse tegenkandidaat wordt. Toch weer Trump? In 2024 is hij ook al 78 jaar oud. De man is geen president meer, maar blijft met zijn fratsen het debat en de media beheersen – ook hier hebben we het weer over hem – en heeft zijn kandidatuur al aangekondigd. Of dat serieus is of alleen een manier om in de publiciteit te blijven en mogelijke tegenkandidaten af te schrikken weet niemand. Het staat in ieder geval niet vast dat het Trump gaat lukken in 2024 opnieuw de Republikeinse nominatie binnen te halen (maar dat zeiden we in 2016 ook).

Dat is niet omdat zijn opvattingen – voor zover die bestaan – ineens niet meer in de smaak vallen, maar omdat een deel van de kiezers zich van hem dreigt af te keren of dat in feite zelfs al heeft gedaan. Juist de door Trump gesteunde kandidaten hebben het in de Midterms immers uitgesproken slecht gedaan. Er zijn zo langzamerhand dan ook steeds meer dingen die tegen de man pleiten, vooral zijn rol bij de bestorming van het Capitool in januari 2021. Het vuistdikke rapport van de parlementaire onderzoekscommissie laat daar geen onduidelijkheid over bestaan, met als uitsmijter de uitspraak van de dissidente Republikein Liz Cheney dat Trump ‘unfit for any office’ is. De Republikeinse partij heeft dat weliswaar als een partijdig stuk afgeserveerd en we kunnen ook uitsluiten dat het tot strafrechtelijke vervolging komt, maar Trump is wel politiek beschadigd en daarmee een risico voor zijn partij aan het worden. De ‘ware gelovigen’ zullen hun held door dik en dun blijven steunen, maar dat zijn er onvoldoende om in 2024 de meerderheid te verzekeren.

De partijleiding en potentiële tegenkandidaten zullen zich dat realiseren. Gaandeweg staan er in de partij ook mensen op die zich niet langer door Trump laten intimideren. Met Trump lukte het de Republikeinen om na acht jaar Obama de macht weer in handen te krijgen, maar als iemand anders beter geschikt lijkt om Biden te verslaan, is op Trump zijn eigen motto van toepassing: ‘you’re fired!’ Maar voor het zover is zullen we vast nog wat verrassingen beleven.