Oliebol versus donut

Nu waren deze Amerikanen duidelijk geen keukenprinsen of voedseldeskundigen, anders hadden ze wel geweten dat vrijwel elke keuken ter wereld een vorm van oliekoeken of -bollen kent, al dan niet gevuld. Denk maar aan de Duitse Krapfen of Berliner, de Spaanse churros en de Zuid-Afrikaanse koeksister of vetkoek. Dat de oliebol of -koek naar Amerika is meegereisd met immigranten staat wel vast. De schrijver Washington Irving heeft het in een publicatie uit 1809 al over doughnuts, die een soort ‘olykoek’ zijn. Gaandeweg is de spelling versimpeld van doughnut naar donut.

Maar ja, dat typisch Amerikaanse gat? Daarover zijn natuurlijk genoeg mooie verhalen. Zo beweerde ene Hanson Gregory – kennelijk wel een keukenprins – dat hij het gat in 1847 op zestienjarige leeftijd had ‘uitgevonden’ om het midden van de bol beter gaar te krijgen. Nog mooier is het verhaal dat een kapitein ter zee zijn handen vrij wilde hebben en dus zijn doughnuts op een stok prikte, waarna de kok aan boord ze op voorhand al van een gat voorzag. Dergelijke verhalen moet je vooral niet kapot checken, als het al zou kunnen. Laten we het er maar op houden dat een goed idee vaak op meerdere plaatsen tegelijk ontstaat. Het meest waarschijnlijk is dat het gat is overgenomen van de bagel, het oorspronkelijk uit Oost-Europa afkomstige broodje dat al honderden jaren een gat in het midden heeft.

Nog een Amerikaanse toevoeging aan de aloude oliekoek is de coating met suikerglazuur in de meest uitbundige kleuren en smaken die er soms ware calorieënbommen van maken. En bijna vanzelfsprekend zijn er ook ketens van donutverkopers, met als bekendste het wereldwijd opererende Dunkin Donuts. Na een eerdere mislukte poging is het bedrijf nu ook weer in Nederland neergestreken.