Music Monday - Soul & Seventies

Alleen al de titel van dit stukje kan de echte soulliefhebbers in de gordijnen krijgen, want hoezo soul and seventies? Soul en het verwante R&B is nog steeds populair! Klopt, maar het hoogtepunt van de populariteit van soul lag - in ieder geval in Europa - in de jaren zeventig. In deze blog: alles over het ontstaan van soul.

James Brown 1969

Ontstaan in de jaren vijftig

De muziekstijl die we soul noemen werd geboren in de jaren vijftig en zestig in het zuiden van de Verenigde Staten. Het ontstond uit rhythm-and-blues en gospel, met snufjes blues en jazz. Daarmee is meteen duidelijk dat het een voornamelijk Afrikaans-Amerikaanse muzieksoort is. Een van de ‘uitvinders’ is Ray Charles, zijn What’d I Say uit 1959 wordt wel gezien als het eerste soulnummer. Nog zo’n pionier is Sam Cooke, die dankzij zijn vroege dood in 1964 door een raadselachtige schietpartij een bijna mythische status heeft gekregen. Zijn dochter Linda vormde later met haar echtgenoot Bobby het soulduo Womack & Womack, onder meer bekend van het nummer Teardrops.

James Brown: ‘Godfather of Soul’

De ‘Godfather of Soul’ is James Brown, waarmee meteen duidelijk is hoe uiteenlopend soul is: Browns ruige, bijna agressieve, gesyncopeerde muziek met veel blazers zoals Sex Machine staat mijlenver af van de romantischer getinte songs van Cooke en Marvin Gaye, wiens album What’s going on uit 1972 steevast voorkomt op de lijstjes met beste platen aller tijden. Meer giganten: Otis Redding en Wilson Pickett, en laten we vooral de ‘Queen of Soul’ niet vergeten: Aretha Franklin, die als domineesdochter goed bekend was met gospelmuziek.

Motown

Wie soul zegt, zegt ook Motown, het in 1959 door Berry Gordy jr. in Detroit (Motortown) opgerichte platenlabel. Gordy wist veel groten uit de soul te strikken en een doorbraak naar het blanke publiek te bereiken met sterren als Smokey Robinson, Diana Ross & the Supremes, The Jackson 5 met Michael Jackson, The Four Tops en Lionel Richie. Ook Stevie Wonder begon bij Motown als het elfjarige wonderkind Little Stevie Wonder, maar kwam pas tot zijn grootste prestaties nadat hij bij het label was vertrokken. Topper: de plaat Songs in the Key of Life uit 1976. Meer artiesten vonden overigens de bemoeienis van de platenbaas met hun songs wat al te dwingend en vertrokken. Een minder fijn trekje van Gordy was dat hij in praktisch elk nummer wat kleine veranderingen aanbracht, zodat hij als ‘medecomponist’ ook een deel van de royalties kon claimen.

Softere ‘Philly-sound’

Motown kreeg in de jaren zeventig stevige concurrentie van het songschrijvers- en producersduo Kenneth Gamble & Leon Huff uit Philadelphia. Hun topsterren: Harold Melvin & the Blue Notes, Billy Paul, The O-Jays, The Three Degrees (ook in Nederland zeer populair) en Teddy Pendergrass. De wat softere ‘Philly-sound’ met heel veel strijkers was wel succesvol, maar werd minder hoog aangeslagen dan de soul uit Detroit. De spotnaam ‘zeursoul’ zegt genoeg. Wat ook niet meehielp was dat de Philly-soul zich gaandeweg ontwikkelde tot disco, met onder meer de discostampers van The Trammps (The Night the Lights Went Out). Die stroming met een stevig ritme (meestal een strak volgehouden vierkwartsmaat, ‘four-on-the-floor’ genaamd) bestond al langer, maar werd eind jaren zeventig en begin jaren tachtig zo succesvol dat zelfs artiesten als de Rolling Stones en Rod Stewart disco-elementen gebruikten. Tegelijkertijd werd disco door muziekliefhebbers die zichzelf (te) serieus namen vurig gehaat en beschouwd als leeghoofdig massavermaak.

Soul versmelt tot urbanpop

Gaandeweg gingen soul, disco, funk, pop en (later) dance steeds meer door elkaar lopen, onder meer dankzij genieproducer Nile Rodgers (bekend geworden met Sister Sledge en Chic, maar later ook actief met David Bowie, Duran Duran en Daft Punk). Veel soulartiesten, Michael Jackson en Lionel Richie voorop, maakten in de jaren tachtig mainstream popmuziek en behaalden daarmee megasuccessen – Jackson werd zelfs de ‘King of Pop’. Soul versmolt met funk en hiphop en rap tot moderne R&B, ook wel urbanpop genaamd, met sterren als Janet Jackson en Rihanna (die soms zelfs reggae als inspiratiebron gebruikt). Er is ook new soul, waar onder meer Macy Gray, Lauryn Hill en Alicia Keys onder worden geschaard.

Grenzen vervagen

Een duidelijk onderscheid tussen al deze stromingen en substromingen is nauwelijks te maken. Daarmee is er niets nieuws onder de zon: de (lang niet altijd haarscherpe) onderverdelingen die we nu maken tussen muziekstromingen van vijftig jaar of langer geleden, waren in de tijd zelf lang niet altijd zo duidelijk. Pas door de afstand ontstaat er orde in de chaos.

Soul in het Motown Museum, Detroit

Genieten van soul kan in Detroit – waar anders? – in het Motown Museum, opgetrokken rond het voormalige huis annex hoofdkantoor van Berry Gordy. Eind vorig jaar werd een investering van 50 miljoen dollar aangekondigd voor uitbreidingen waarmee het een world-class tourist destination gaat worden. De investering is een van de vele projecten om het vervallen Detroit weer aantrekkelijk te maken.

Voorpret-alarm! Reizigers vertellen reizigers, campers (truck-camper & C-25) & presentaties
Kom 23 of 24 maart naar de Reizigersbeurs
Kom naar een infodag met special guests, zoals Travel Texas en indianen.
Meld je gratis aan