Music Monday - Jazz, deel 2

De jaren dertig gelden in de Amerikaanse muziekgeschiedenis als de big band era: grote bands, hele orkesten soms, vierden hoogtij met jazz en jazz-achtige dansmuziek, bekend als swing.

Count Basie

Hoogtijdagen van de jaren dertig

De bloeiperiode van de big bands lag vooral in de tweede helft van de jaren dertig. De crisis die de Verenigde Staten in diepe ellende had gestort woedde voort (enigszins verzacht door de New Deal van president Roosevelt), maar de behoefte aan escape en amusement werd er alleen maar groter door. Dat je er na het verdwijnen van de drooglegging in 1933 ook weer een biertje of een whisky bij kon nemen was extra prettig. Nu de illegaliteit eraf was, hoefden de uitgaansgelegenheden zich niet meer te verstoppen. Ze konden groter worden, adverteren en ruimere dansgelegenheid bieden. Dat betekende ook dat er voor de grotere zalen behoefte ontstond aan grotere bands met meer volume. Anderzijds maakte de verbeterde opnametechniek het mogelijk om ook van grotere ensembles goede plaatopnamen te maken.

Succesvolle bandleiders als Count Basie en Duke Ellington

Het waren twee ontwikkelingen die bijdroegen aan het ontstaan en het succes van de vele beroemde big bands. Het zijn de grote jaren van bandleiders Count Basie, Duke Ellington, Cab Calloway en Fletcher Henderson, met solisten als Coleman Hawkins, Benny Carter (saxofoon), de al langer actieve Louis Armstrong en Roy Eldridge (trompet), Gene Krupa (drums), Fats Waller en Johnny Hodges (piano). Denk ook aan de broers Jimmy en Tommy Dorsey, Woody Herman en vooral Glenn Miller. Ook jazz-zangeressen als Billie Holiday en Ella Fitzgerald gingen de kant van de swing op. Duke Ellington had niet voor niets al in 1931 de song It Don't Mean a Thing (If It Ain't Got That Swing) gecomponeerd. Een nieuwe generatie zangers kwam op: Bing Crosby en Frank Sinatra, en natuurlijk nog vele anderen.

King of Swing Benny Goodman

Wie we zeker niet mogen vergeten is de klarinettist Benny Goodman, bijgenaamd King of Swing, die als eerste met een jazzband in januari 1938 optrad in Carnegie Hall in New York. Dat concert wordt wel beschouwd als de definitieve doorbraak van de jazz naar het grote publiek. De opnamen ervan zijn meer dan een miljoen keer verkocht en vormen een van de succesvolste jazzplaten aller tijden. Ondanks de naar huidige maatstaven matige geluidskwaliteit spat de energie er van af! Zeker zo opmerkelijk was dat er in de band van de blanke Goodman ook zwarte musici speelden, wat ongehoord was in een periode van strenge rassenscheiding.

Big bands maken plaats voor bebop

Gaandeweg verdwenen de meeste big bands. De Tweede Wereldoorlog deed een beroep op veel mensen, door het land reizen werd lastiger (benzine was gerantsoeneerd) en de invoering van een stevige cabaret tax (vermakelijkheidsbelasting) deed veel dansgelegenheden de das om. De jazzpuristen die we in het eerste jazz-blog al tegenkwamen, hadden al die swing trouwens vaak maar slappe hap gevonden. Veel meer naar hun smaak was een nieuwe stroming die mede als gevolg van dit alles in de jaren veertig ontstond: bebop. Kenmerken daarvan zijn kleinere ensembles die muziek spelen met snellere tempo’s, wisseling van toonsoorten en complexere structuren.

Improvisatie kenmerkt Kansas City Jazz

Kansas City speelde een belangrijke rol bij de overgang van swing naar bebop. De Kansas City jazz kenmerkte zich door meer improvisatie door verschillende solisten op trompet, saxofoon of piano. De stijl raakte breder verspreid door onder meer Count Basie (die van veel markten thuis was) en de in Kansas City geboren saxofonist Charlie Parker. Ook de bebop of bop heeft vele beroemdheden voortgebracht: de saxofonisten Dexter Gordon, Sonny Rollins en de al genoemde Charlie Parker, de trompettisten Fats Navarro, Clifford Brown en Dizzy Gillespie, de pianisten Bud Powell en Thelonious Monk en drummer Max Roach.

Het melodische Cool Jazz

Voor wie het allemaal wat te wild of te gecompliceerd was, ontstond eind jaren veertig de cool jazz. Het is een (meestal) wat rustiger muziekvorm met meer nadruk op de melodische lijn. Door het verdwijnen van de scherpe kantjes van de bebop ligt cool jazz makkelijker in het gehoor. Dat wil absoluut niet zeggen dat het een minder interessant of minder belangrijk onderdeel van de jazzmuziek is: Miles Davis, Gerry Mulligan, Stan Getz en Chet Baker worden tot de allergrootste jazzmusici uit de geschiedenis gerekend die een veel breder publiek aanspreken dan alleen de hard core jazz-liefhebbers.

Meer over muziek

Voorpret-alarm! Reizigers vertellen reizigers, campers (truck-camper & C-25) & presentaties
Kom 23 of 24 maart naar de Reizigersbeurs
Kom naar een infodag met special guests, zoals Travel Texas en indianen.
Meld je gratis aan