Music Monday - Folk Music, deel 2

Zoals country een ‘rechtse’ muzieksoort is, zo is folk ‘links’. Het blijkt wel uit het al genoemde activisme van Guthrie en Seeger. Het linkse imago leidde ertoe dat folk music in de jaren vijftig bij het gezag in een slecht daglicht kwam te staan. Het was de tijd van de communistenjacht, waarbij Pete Seeger zelfs moest verschijnen voor het House Un-American Activities Committee. Anderzijds werd het juist daardoor een aantrekkelijke muzieksoort voor een jong en alternatief publiek dat zich afzette tegen het gezag.

Dat alternatieve publiek – vaak studenten – bevond zich in de grote steden. Vooral in New York ontwikkelde zich vanaf eind jaren veertig een bloeiende folk scene in en om Greenwich Village. Dat was al veel langer een buurt waar artistiekelingen en randfiguren hun toevlucht hadden gezocht, onder meer in de Stonewall Inn. Optreden kon in de talloze cafés en clubs, die geknipt waren voor solisten met slechts een gitaar of banjo. Naarmate ze meer succes kregen en de ergste communistenangst eind jaren vijftig was weggeëbd, meldden ook de platenmaatschappijen zich. Folk music werd onderdeel van de main stream en sommige folkmuzikanten werden beroemd. Een prachtig beeld van deze periode wordt geschetst in de film Inside Llewyn Davis uit 2013 van de Coen Brothers, over een folkzanger die naast de roem grijpt. Het is tegelijkertijd treurig en om te lachen.

Een tweede brandpunt van folk music was het Newport Folk Festival, dat sinds 1959 in de staat Rhode Island wordt georganiseerd. Wie iets voorstelde – of dat wilde – ging erheen. Na een slappe periode in de jaren zeventig herleefde het festival in 1985. Het is samen met het sinds 1962 bestaande Philadelphia Folk Festival de belangrijkste ontmoetingsplaats van folkmuzikanten en liefhebbers. We noemen wat namen. Allereerst het in 1961 in New York opgerichte trio van Peter Yarrow, Paul Stookey en Mary Travers, die als Peter, Paul and Mary wereldberoemd werden. Ze deden evenals veel andere folkmuzikanten in 1963 mee aan de fameuze March on Washington van Martin Luther King jr. We zeiden het al: folk staat voor links en protest.

Een van de boegbeelden van de protestgeneratie is zonder twijfel Joan Baez. Anders dan Peter, Paul and Mary, die altijd bij hun (tikje beperkte) stiel zijn gebleven, heeft Baez sinds haar eerste plaat uitkwam in 1960 haar muzikale palet steeds verder uitgebreid. Van folk naar folk rock, country, gospel en reggae. Eveneens een folk-protestzanger was Phil Ochs (1940-1976), die vooral bekend werd om zijn protestsongs tegen de Vietnamoorlog. Hij werd en wordt hoog gewaardeerd door collega-muzikanten, maar in commercieel opzicht was hij niet erg succesvol, mogelijk mede doordat hij nogal eens van muziekstijl wisselde.

Als het om ontwikkeling gaat, staat Bob Dylan natuurlijk bovenaan. Begonnen als folk zanger in de cafés van the Village ontketende hij op het Newport Folk Festival in 1965 boegeroep door aanvankelijk akoestisch te spelen – gitaar en mondharmonica ‘zoals het hoort’ en helemaal passend bij de relaxte sfeer – maar na de pauze over te gaan op elektrische gitaar. Het lijkt erop dat de ware folk aficionados dat als een vorm van verraad beschouwden, hoewel volgens anderen de mensen vooral boos waren over de slechte geluidskwaliteit en de korte duur van het optreden. Dylan had trouwens op de eerder dat jaar verschenen single Subterranean Homesick Blues al elektrisch gespeeld, dus zo nieuw was het nou ook weer niet.

Folk music was en is uiteraard nooit iets exclusiefs voor New York en/of het noordoosten van het land geweest. Aan de westkust was vanaf 1957 het Kingston Trio actief, dat al snel voor miljoenen dollars aan platen verkocht. Ze zijn vooral bekend gebleven doordat een van hun nummers werd opgenomen door de Beach Boys: Sloop John B.. Overigens had het Kingston Trio dit al vele jaren oude nummer ergens in de Cariben opgediept – echte volksmuziek dus.

Uit Saint Paul (Minnesota) komt al ruim veertig jaar het populaire radioprogramma met folk music A Prairie Home Companion. Het werd lange tijd gepresenteerd door Garrison Keillor, die ook als schrijver faam geniet (Kees van Kooten was ooit zeer enthousiast over hem). Het radioprogramma inspireerde regisseur Robert Altman tot zijn gelijknamige film, met als acteurs onder meer Meryl Streep, Lindsey Lohan, Tommy Lee Jones en Kevin Kline – niet de minsten dus.

Naarmate folk music meer mainstream werd, ontstonden er mengvormen als folk pop, folk rock en folk punk. Bekendste voorbeeld: The Byrds, die bekend werden met Dylans Tambourine Man. Ook Simon & Garfunkel zijn te beschouwen als folk rock-artiesten. Bij veel huidige artiesten is het lastig om hun muziek te labelen, het is folk met rockinvloeden of rock met folkinvloeden – zie groepen als The Decemberists en The Walkabouts en het ook in Nederland enorm populaire Mumford & Sons. Die laatste komen uit Londen, maar we hadden toch gezegd dat folk music bij uitstek géén exclusief Amerikaanse muziekstijl is?