Music Monday - Blues en Gospel

Vaste elementen van deze volksmuziek waren een vraag-antwoord patroon, de pentatonische mineur-toonladder en een akkoordenschema van (meestal) twaalf maten. Op die manier werd bloemrijk allerlei sores bezongen. Het is een muziekvorm die ook wel bekend staat als Delta blues, naar de Mississippi Delta in de staat Mississippi. Niet te verwarren met de Mississippi River Delta in Louisiana.

De beroemdste blueszanger en -gitarist uit de vroege dagen is Robert Johnson (1911-1938), van wie maar een handjevol opnamen bestaat. Over hem gaat de legende dat hij zo goed gitaar kon spelen omdat hij op een kruising in Clarksdale (Devils Crossroads) z’n ziel aan de duivel zou hebben verkocht. De song Crossroad verwijst daarnaar. Het verhaal is waarschijnlijk bedacht door Tommy Johnson en komt terug in de film O Brother Where Art Thou van de gebroeders Coen. In de film uit 2000 zit veel Americana-muziek wat leidde tot nieuwe belangstelling voor het genre. In de tijd zelf was de zangeres Bessie Smith vele malen beroemder. Smith (waarschijnlijk 1892-1937) kreeg de bijnaam Empress of Blues, had een eigen show en speelde en zong zelfs in de film.

De beide Johnsons, Smith en de vele andere blues-vertolkers waren Afrikaans-Amerikanen. In de raciaal strikt gescheiden Verenigde Staten hadden blank en zwart hun eigen muziek en amusement, met artiesten die optraden in zalen voor een uitsluitend blank of zwart publiek, net zoals je later blanke en zwarte radiostations had. De blues was dan ook lange tijd een exclusief zwarte muzieksoort.

Aanvankelijk gold die scheiding ook voor de aan de blues verwante gospel, die je -een beetje kort door de bocht- kan omschrijven als blues met swing en christelijke teksten. Hoewel de term ‘gospel’ pas in 1874 voor het eerst werd gebruikt, heeft de muziekvorm oudere wortels. Het werd enorm populair met de opkomst van de radio in de jaren twintig en bleef dat tot op heden. Zoals gospel was beïnvloed door de blues, had gospel op haar beurt grote invloed op de soul. De Staple Singers maakten deze ‘overstap’ richting soul en funk. Ze werden begin jaren vijftig geïnspireerd door de preken van Martin Luther King jr., maar riepen door hun enorme commerciële succes de wrevel op van de kerk. Uiteindelijk deden ze in 1978 mee met het laatste optreden van The Band, vereeuwigd in de film The Last Waltz van Martin Scorsese. Een mooi voorbeeld van muzikale werelden die elkaar treffen.

De beroemdste gospelzangeres is ongetwijfeld Mahalia Jackson (1911-1972). Op verzoek van Martin Luther King jr. trad zij in 1963 op na zijn beroemde I have a dream-toespraak bij het Lincoln Memorial in Washington. Ze beperkte zich heel haar carrière tot religieuze liederen en maakte nauwelijks uitstapjes naar ‘wereldse’ blues of jazz.

Gospel werd en wordt vaak door koortjes gezongen, zoals The Five Blind Boys of Alabama en The Dixie Hummingbirds dat deden. Gospel is betrekkelijk vroeg door blanke musici opgepikt. Al in de jaren twintig nam de Carter Family – die we vooral kennen als country-artiesten – ook gospel op. Later betrappen we ook Johnny Cash en Elvis Presley wel eens op het zingen van gospels. De blanke belangstelling voor het genre gaat zo ver dat er zelfs kritiek is op het verhoudingsgewijs beperkte aantal zwarte gospelartiesten dat wordt geëerd in de Gospel Music Hall of Fame in Nashville. Daarnaast heb je ook nog het Southern Gospel Museum and Hall of Fame in Dollywood, ook in Tennessee. En om een misverstand recht te zetten: Billie Holiday zong geen blues, maar jazz. De verwarring is ontstaan door haar autobiografie en de gelijknamige film Lady Sings the Blues.

Wil je een muzikale rondreis maken over de legendarische Blues Trail? Tijdens de rondreis Deep South & Carolina’s ontdek je muzieksteden Nashville, Memphis, Clarksdale en New Orleans. Kies hieronder hoe lang je wilt gaan. Je kunt de route vervolgens naar wens aanpassen in de routeplanner!