Music Monday - Blues en Gospel, deel 2

De snel groeiende oorlogsindustrie zorgde vanaf 1942 voor veel nieuwe werkgelegenheid, waardoor veel mensen naar de stad trokken. Door de naoorlogse bloei van de consumptie-industrie hield die trek aan, de steden bleven in snel tempo groeien. Wat de ontwikkeling van de blues betreft, waren twee steden van belang: Memphis en Chicago.

Memphis was voor velen uit de arme Mississippidelta een toevluchtsoord. De muzikanten onder hen maakten gebruik van de nieuwe mogelijkheden die de elektrische gitaar bood, samen met de grotere ruimtes waarin ze konden optreden. Sommigen kwamen ook in het vizier van platenbazen als Sam Phillips, die we vooral kennen vanwege de Sun Studio en Records en zijn werk met Elvis Presley. Maar daarvoor had hij ook al behoorlijk wat talent ontdekt, zoals Howlin’ Wolf, Ike Turner (wiens latere echtgenote nóg veel bekender zou worden) en B.B. King.

Vooral Howlin’ Wolf (Chester Arthur Burnett, 1910-1976) heeft veel invloed gehad op de ontwikkeling van de urban blues. De twee meter lange man was een indrukwekkende (en omvangrijke) verschijning. Z’n stem – hij had zijn bijnaam niet voor niets – maakt tot op de dag van vandaag indruk, ondanks de opnamen die nu wat gedateerd klinken. Wie kenmerken van zijn manier van spelen en zingen bij andere artiesten meent te herkennen, heeft praktisch altijd gelijk. Howlin’ Wolf beïnvloedde generaties van popmuzikanten, denk aan The Beatles, The Stones en Eric Clapton.

Zeker zo invloedrijk was Muddy Waters, aan wiens song Rollin’ Stone de Rolling Stones zelfs hun naam te danken hebben. Ook Waters (eigenlijk McKinley Morganfield, 1913-1983) kwam uit Missisippi. Hij maakte begin jaren veertig al opnamen voor het grote verzamelproject van John en Alan Lomax, maar brak pas eind jaren veertig door in Chicago en werd later als een van de eerste bluesmuzikanten ook populair bij een blank publiek. In 1958 trad hij al op in Engeland en op z’n oude dag speelde hij in het voorprogramma van The Stones.

Chicago: de stad waar de blues tot nieuwe ontwikkeling kwam. Dat dit hier gebeurde is niet zo verwonderlijk. Iedereen die op zoek naar werk vanuit het zuiden noordwaarts trok kwam als eerste in Chicago terecht, toen de grote hub van de spoorwegen. Daar bleef menigeen hangen. Bluesmuzikanten werden daarbij geholpen door het platenlabel Chess Records dat, soms in samenwerking met Sun Records, veel blueslegenden aan zich wist te binden.

We noemen er een paar uit de bijna eindeloze berg. Allereerst Willie Dixon (1915-1992), van wie veel songs vooral in uitvoeringen van anderen bekend zijn geworden, zoals Wang Dang Doodle van Howlin’ Wolf (en in Nederland van Living Blues), Little Red Rooster van The Stones en I’m Nervous van – geloof het of niet – onze eigen André van Duin.

Een soort cross-over figuur was Bo Diddley (Ellas McDaniel, 1928-2008), die ook als producer actief was. Door zijn bijzondere, ritmische manier van gitaar spelen en het gebruik van allerlei Afrikaanse ritmes had hij al in de jaren vijftig veel invloed op de zich ontwikkelende rock ‘n’ roll en op artiesten als Elvis, Buddy Holly en Chuck Berry. Diddley wordt dan ook in de Rock and Roll Hall of Fame geëerd.

We noemen ook John Lee Hooker (1917-2001), die net als zijn collega bluesartiesten in armoedige omstandigheden werd geboren in Mississippi. Zijn muziek wordt, vooral door zijn ‘ouderwetse’ stijl van spelen, vaak beschouwd als een combinatie van de oude Delta blues en de latere Chicago blues.

Natuurlijk kunnen we niet om B.B. King heen (halfpseudoniem van Riley Ben King, 1925-2015; de letters B.B. staan voor Blues Boy). Hij legde de klassieke route Mississippi – Memphis – Chicago (The Blues Trail) af en werd daar vanaf de jaren vijftig beroemd. Zijn album Live at the Regal, de opnamen van een concert uit december 1964, wordt nog steeds beschouwd als een van de beste bluesplaten aller tijden. In latere jaren trad B.B. zelfs op met U2, onder meer in de film en op het album Rattle and Hum, een verrassende combinatie waardoor weer een nieuwe generatie bekend werd met zijn muziek.

En bluesmuzikanten van nu? Die zijn er ook. De beroemdste is Robert Cray, die in 1986 van de ene op de andere dag wereldfaam kreeg met zijn debuutplaat Strong Persuader. Cray heeft wel eens de kritiek gekregen dat zijn muziek te ‘gelikt’ en teveel ‘pop’ zou zijn, met het verkapte verwijt dat het dus niet goed zou zijn. Iedereen moet zelf maar beoordelen of dat verwijt terecht is. Muziek is dynamisch en muziekstijlen ontwikkelen zich permanent, vaak als gevolg van technische mogelijkheden. Robert Johnson zou vast stomverbaasd zijn als hij met de hedendaagse blues kennis kon maken.

Wil je een muzikale rondreis maken over de legendarische Blues Trail? Tijdens de rondreis Deep South & Carolina’s ontdek je onder andere muzieksteden Nashville, Memphis, Clarksdale en New Orleans. Kies hieronder hoe lang je wilt gaan. Je kunt de route vervolgens naar wens aanpassen in de routeplanner!