Hoe Wild was het Westen eigenlijk?

Geholpen door Hollywood en niet te vergeten stripheld Lucky Luke is het een bijna mythisch begrip met een romantische klank geworden: het Wilde Westen. Billy the Kid, Butch Cassidy en vele anderen leven voort als ware revolverhelden. De werkelijkheid was ietsje anders, maar wild was het zeker.

Het Wilde Westen was trouwens, door de tijd heen, een veel groter gebied dan wat we nu als zodanig beschouwen. Ook dat komt vooral door de film, want veel westerns spelen zich af en zijn vaak ook opgenomen in de woestijngebieden van New Mexico en Utah (Monument Valley was de geliefde locatie van regisseur John Ford). Eerder in de negentiende eeuw lag het Wilde Westen veel oostelijker, in gebieden die we nu helemaal niet meer als het westen beschouwen: denk aan staten als Ohio, Indiana, Kentucky en West Virginia. Alles ten westen van de Appalachen was in dit tijd nog ‘west’ en wild, onontgonnen gebied waar gelukzoekers hun gang konden gaan. De trek naar het steeds verdere westen werd aangemoedigd door verschillende Homestead Acts. De eerste kwam in 1862 van president Lincoln, later volgden er meer. Gelukzoekers konden voor weinig geld een stuk land kopen of kregen het zelfs gratis als ze er minimaal vijf jaar bleven en er een huis bouwden.

Dat trok mensen, en dat was natuurlijk ook precies de bedoeling. Maar het viel meestal niet mee, want lang niet iedereen beschikte over de vaardigheden om zich in de semi-wildernis staande te houden. Wie zich aan landbouw waagde, merkte al gauw dat de bodem in het nog kunstmestloze tijdperk vaak niet erg vruchtbaar was. Bovendien deed het klimaat met vaak langdurige droogte de toch al schaarse oogsten geen goed. Een extra complicatie waren de van hun territorium verdreven Indianen, die soms gewapenderhand hun gram probeerden te halen. En anders dan in de film kwam de cavalerie meestal níet op tijd ter redding. Veel mensen pakten dan ook na een paar seizoenen hun boeltje en trokken verder westwaarts, in de hoop op groener gras en een beter bestaan. Later in de negentiende eeuw kwamen er zo steeds meer settlers in de gebieden die we tegenwoordig, geholpen door de film, als het – al dan niet Wilde – Westen zien: Colorado, Utah, Nevada en

De voornaamste vormen van amusement waren zuipen en gokken in de plaatselijke saloon, soms gevolgd door dronkemansruzies en schietpartijen. Rechtspraak, voor zover aanwezig, was meestal een farce; de uitspraak We’ll give you a fair trial and then we’ll hang you is niet helemaal uit de lucht gegrepen. De schurken die geromantiseerd in de herinnering zijn blijven voortleven waren hooguit een tikje meer schurk dan veel anderen, in de zin dat ze succesvoller waren in hun ‘ambacht’ en meer slachtoffers maakten.

Neem de al genoemde William Henry McCarty, alias Billy the Kid (1859-1881), een gokker en veedief die waarschijnlijk 21 mensen heeft vermoord voor hij zelf werd doodgeschoten door sheriff Pat Garrett, een voormalig maatje van hem. Merkwaardig dat een zo’n niet al te prettig type een soort volksheld is geworden die in tientallen boeken en films voortleeft, waaronder een film van Sam Packinpah met soundtrack van Bob Dylan (Pat Garrett & Billy the Kid uit 1973). Ook collega-schurk Jesse James (1847-1882) werd als een volksheld vereerd, een soort Robin Hood zelfs die stal van de rijken en gaf aan de armen. Dat eerste is zeker waar, het tweede hoogstwaarschijnlijk niet. Hij werd vermoord door een medelid van zijn bende. Nog een ‘held’ die voortleeft, vooral door de film Butch Cassidy & the Sundance Kid uit 1969, met Paul Newman en Robert Redford, is Robert LeRoy Parker (1866-1908) alias Butch Cassidy, die na een lange carrière als trein- en bankrover in Colorado, Idaho, Wyoming, Argentinië en Chili een gewelddadig einde vond in Bolivia (al is nooit helemaal duidelijk geworden of hij daar in 1908 inderdaad samen met zijn kompaan is doodgeschoten).

Grimmige verhalen, in de overlevering voorzien van een romantisch sausje. Betekent dit dat er iets tegen romantiek is? Helemaal niet. En het blijft wat mij betreft een goeie grap hoe Lucky Luke Billy the Kid als een echte kid over de knie legt en een pak slaag geeft.