Het Hooggerechtshof: alles is politiek

Onverwacht is er een nieuw onderwerp in de Amerikaanse verkiezingsstrijd opgedoken: de benoeming van een nieuwe rechter in het Supreme Court. Het is een positie van groot politiek belang, rond de benoemingen ontstaat dan ook altijd heisa.

Opvolger Scalia

Half februari overleed een van de negen rechters van het Hof, Antonin Scalia. Er moet dus een opvolger komen. Het benoemen van een nieuwe rechter is in theorie een simpele zaak: de president doet een voordracht, een commissie van de Senaat praat met de kandidaat, beraadslaagt en stemt erover. Dat levert een advies op – dat kan positief, neutraal of negatief zijn – dat de basis vormt voor de plenaire stemming in de Senaat. Als het advies negatief is, wordt er in de praktijk niet eens meer gestemd, want de president heeft de kandidatuur dan al ingetrokken om een afgang te voorkomen (een situatie die zich overigens maar een enkele keer heeft voorgedaan).

hooggerechtshof verenigde staten

Supreme Court

Het gaat in de praktijk bijna nooit zo simpel, en zeker deze keer niet, want de Republikeinen hebben al aangegeven dat ze de benoeming over de presidentsverkiezingen heen willen tillen. Dat is niet zo gek, want het Supreme Court vervult een belangrijke rol in het politieke stelsel van het land, veel belangrijker dan bijvoorbeeld de Nederlandse Hoge Raad.

Het Supreme Court kan wetten en regels toetsen aan de Grondwet en ze nietig verklaren als ze die in strijd daarmee acht. Het Hof beschermt ook individuele rechten, zoals het recht op gelijke behandeling, en kan in conflictsituaties bemiddelen tussen de staten en de federale overheid. Het belang van het Hof blijkt wel uit enkele uitspraken die de Verenigde Staten fundamenteel hebben veranderd: het Hof verbood ooit de formele rassenscheiding, legaliseerde abortus en deed nog tamelijk recent hetzelfde met het homohuwelijk (op grond van het recht op gelijke behandeling). Ook keurde het Hof verschillende keren onderdelen van Obamacare goed die door tegenstanders waren aangevochten in de hoop de hele ziektekostenverzekering op te blazen.

Conservatief of liberaal

De overleden Scalia, in 1986 benoemd door de Republikeinse president Reagan, stond bekend als conservatief. Een mooie kans dus voor Obama om in zijn laatste jaar een nieuwe rechter met liberalere opvattingen te benoemen. Daarmee kan hij voor lange tijd zijn stempel op de Amerikaanse samenleving drukken, want de rechters worden voor het leven benoemd. Extra spannend is bovendien dat van de huidige acht rechters er vier door Republikeinse presidenten en vier door Democraten zijn benoemd. De opvattingen van de nieuwe negende rechter kunnen dus groot verschil maken. Uiteraard is dat ook precies de reden waarom de Republikeinen willen dat de benoeming wordt uitgesteld.

Lastige voorspelling

Wat er gaat gebeuren is wel een beetje te voorspellen. Obama zal zich de kans niet laten ontgaan om iemand voor te dragen, liefst een jurist die zó eminent en eerbiedwaardig is dat geen verstandig mens bezwaar tegen diens benoeming zou kunnen maken. Uiteraard gaan de Republikeinen hoe dan ook niet akkoord – de presidentskandidaten niet, maar ook de Republikeinse meerderheid in de Senaat niet. Dat geeft vervolgens de Democraten een mooie gelegenheid om te zeggen ‘zie je wel?’ en de Republikeinen obstructie te verwijten. Niets mooiers in verkiezingstijd.

De grootste vraag is of het lukt om een eminente jurist te vinden die zich hieraan waagt. De kans is levensgroot dat hij of zij in dit ruige politieke spel beschadigd raakt en géén opperrechter wordt.

Voorpret-alarm! Reizigers vertellen reizigers, campers (truck-camper & C-25) & presentaties
Kom 23 of 24 maart naar de Reizigersbeurs
Kom naar een infodag met special guests, zoals Travel Texas en indianen.
Meld je gratis aan