Ezel en olifant
do 11 feb 2016 9:00Met het naderen van de Amerikaanse presidentsverkiezingen – wat heet: ze zijn pas in november 2016, dus over ongeveer negen maanden – zullen we weer talloze partijbijeenkomsten met rood-wit-blauwe vlaggen en ballonnen langs zien komen. Ook de partijsymbolen worden dan van stal gehaald: de Democratische ezel en de Republikeinse olifant. Het zijn geen voor de hand liggende mascottes voor een politieke partij. Grappig is dat één man ze allebei populair heeft gemaakt.
De ezel van Jackson
De Democratische ezel is het oudst en stamt uit de presidentiële campagne van Andrew Jackson in 1828. Tegenstanders scholden hem uit voor ‘jackass’ vanwege zijn koppigheid en zijn slogan ‘Let the people rule’. Volgens hen zouden er hierdoor slechts ezels aan de macht komen; veel vertrouwen in de kiezer had men kennelijk niet. Jackson was zo slim om het beeld om te draaien en de ezel voor te stellen als nederig, volhardend en loyaal. Dat beeld bleef hangen en Jackson won de verkiezingen.
Echt bekend werd de Democratische ezel pas rond 1870 door de tekeningen van Thomas Nast (1840-1902), die wordt beschouwd als de aartsvader van de Amerikaanse cartoonisten. Nast tekende tussen 1859 en 1886 voor het succesvolle en invloedrijke politieke weekblad Harper’s Weekly. Hij nam keihard stelling voor of tegen mensen. ‘I try to hit the enemy between the eyes and knock him down,’ zei hij daarover. Dat lukte hem nog ook, Nast speelde met zijn tekeningen een belangrijke rol bij de val van de corrupte New Yorkse politicus William Tweed in 1873.
De olifant
In 1874 verscheen de Republikeinse olifant voor het eerst in een van Nasts cartoons. In die tekening verjaagt een ezel in een leeuwenhuid allerlei dieren, waaronder een olifant met de tekst ‘The Republican Vote’. Het beeld kwam niet helemaal uit de lucht vallen, de associatie tussen olifanten en Republikeinen was er waarschijnlijk al eerder. In 1864 stond er een olifant afgebeeld in een propagandablad van Abraham Lincoln, Father Abraham.
Waarom een olifant? ‘Seeing the elephant’ was in de negentiende eeuw een uitdrukking voor ‘iets bijzonders meemaken’ of, in de context van de kort tevoren geëindigde Burgeroorlog, ‘naar het slagveld gaan’. Mogelijk was dat blaadje de inspiratiebron voor de beroemde tekening van Nast. Het beeld was in ieder geval pakkend genoeg om vaker te gebruiken: andere cartoonisten namen het over en het groeide gaandeweg uit tot partijmascotte.
Tegenwoordig worden de ezel en de olifant in sterk vereenvoudigde vorm gebruikt (het zijn overigens niet de officiële logo’s van de partijen). De olifant is daarbij zo abstract geworden dat hij enige gelijkenis vertoont met een broodje hamburger.
