Edison: uitvinder en zakenman

Het verhaal van Edison (1847-1931) is – letterlijk – het verhaal ‘van krantenjongen tot miljonair’. Hij had allerlei baantjes en banen, kon goed knutselen en verdiende op een gegeven moment een aardig bedrag met het verbeteren van zogenaamde ‘beurstikkers’, apparaten die beurskoersen op een strook papier registreerden. Met dat geld zette hij in 1876 een laboratorium op in Menlo Park in New Jersey, ’s werelds eerste pure onderzoekslab.

Daar ontstond in 1879 de ‘incandescent electric lamp’, oftewel de gloeilamp met gloeidraad. Edison was daarmee niet de eerste; er zijn meer claimanten, maar vast staat dat de Engelsman Joseph Swan een paar maanden vóór Edison patent had aangevraagd én gekregen op de gloeilamp. Na een mislukte juridische procedure van Edison besloten de heren om verder samen te werken. Het grote verschil was dat Edison erin slaagde van zijn uitvinding een commercieel succes te maken. Eerst door bij wijze van feestverlichting Menlo Park vol te hangen met gloeilampen. In de tijd van de olielamp en de gaslantaarn leverden al die fel brandende gloeilampen een overdonderend effect op. Daarna ging hij niet alleen de lampen zelf produceren, maar richtte hij ook een bedrijf op om de noodzakelijke elektriciteitsnetten aan te leggen: het al genoemde Edison General Electric. New York had in 1882 de primeur.

Minstens zo baanbrekend was de microfoon, waardoor de telefoon en later de radio mogelijk werden. Ook dit was een uitvinding die door meerdere mannen min of meer tegelijkertijd werd gedaan en die tot een juridisch gevecht met de Duits-Amerikaanse uitvinder Emile Berliner leidde; in dit geval werd die strijd door Edison gewonnen.

Echt helemaal nieuw was de ‘phonograph’ waarmee geluid kon worden opgenomen. Edison dacht daarbij in het geheel niet aan muziek: je zou toespraken van presidenten en andere staatslieden zo nog eens kunnen beluisteren, als alternatief voor een goed boek. Edison had het dus niet altijd bij het rechte eind. Ook zijn keuze voor wasrollen als opnamemedium was niet erg handig; de ronde schijven van concurrent-uitvinder Berliner bleken al gauw praktischer te zijn.

Officieel had Edison 1093 patenten op zijn naam staan. Wat is er nog over van de plek waar deze zijn ontstaan? Het originele lab in Menlo Park in het tegenwoordig genaamde stadje Edison, vlakbij Staten Island, bestaat niet meer. Wel is er het Thomas Edison Center. Aanzienlijk spannender is het helemaal gereconstrueerde laboratorium in het Ford Museum in Dearborn bij Detroit in Michigan. De vraag ‘waarom daar?’ is eenvoudig te beantwoorden: Henry Ford en Thomas Edison zijn bijna levenslang met elkaar bevriend geweest. De reconstructie is een initiatief van Henry Ford persoonlijk geweest. Edisons mooiste uitspraak is ongetwijfeld: ‘Genius is one percent inspiration, ninety-nine percent perspiration.’ (Genialiteit is voor één procent inspiratie en voor 99 procent transpiratie.)