De Confederate Flag

‘Confederate’ verwijst naar de Confederatie, het gezelschap van Zuidelijke staten dat zich in 1861 afscheidde van de Unie, waarvan alleen de Noordelijke staten toen overbleven. Dat betekende het begin van de Amerikaanse Burgeroorlog, die vier jaar duurde en een grote ravage aanrichtte. De verhoudingen tussen Noord en Zuid bleven daarna decennialang verstoord en zijn nog steeds niet vrij van spanningen.

De confederatie moest een eigen vlag hebben. Dat was niet alleen als symbool, maar er was ook een praktische noodzaak: een eigen vlag was nodig om op het slagveld vriend en vijand van elkaar te kunnen onderscheiden. De Stars and Stripes was immers de vlag van de Noordelijke vijand geworden. Daarmee wordt het verhaal ingewikkeld, want er zijn veel verschillende confederatievlaggen geweest. De versie die wij nu kennen – rood veld, diagonaal blauw kruis met witte randen en dertien witte sterren – is zelfs helemaal nooit de officiële vlag geweest. Het was de militaire variant die op het slagveld beter zichtbaar was. Het kruis met sterren kwam wel voor in de latere officiële, grotendeels witte versie.

De vlag is na het einde van de Amerikaanse Burgeroorlog populair gebleven. Allereerst natuurlijk in het verslagen Zuiden, maar gaandeweg is de vlag ook een symbool geworden waarmee iemand aangeeft onafhankelijk en vrijgevochten te zijn, met een afkeer van het gezag. Denk aan de tv-serie The Dukes of Hazzard uit de jaren zeventig. Popgroepen die stevige southern rock spelen gebruiken ’m (bekend voorbeeld was de groep Lynyrd Skynyrd) en je ziet de Confederate flag ook veel bij liefhebbers van bike, beer & barbecue. De bike is uiteraard een motorbike, liefst een Harley Davidson. De vlag is dan ook populair bij de leden van – laten we zeggen: bepaalde – motorclubs.

Buiten de Verenigde Staten is de vlag niet zo beladen, maar in het land zelf hangt er een geur omheen van conservatisme en rassenhaat. Wat betreft dat laatste is het natuurlijk merkwaardig dat de vlag ook bij overheidsgebouwen te zien was. Sterker nog, in South Carolina werd de vlag pas sinds 1961 weer gebruikt. Officieel was dat ter herdenking van het begin van de Burgeroorlog een eeuw eerder, maar mogelijk was de herinvoering ook een vorm van protest tegen de opkomende burgerrechtenbeweging.

President Obama nam in juni 2015 stelling tegen de Confederate flag in zijn toespraak bij de herdenking van de schietpartij in de kerk in Charleston (South Carolina). ‘We all have to acknowledge that the flag has always represented more than ancestral pride,’ zei hij. ‘Taking down that flag is an acknowledgement that slavery was wrong.’ En: ‘By taking down that flag, we express God’s grace.’

De boodschap werd door de overheid van South Carolina begrepen. Enkele weken later viel het besluit – na een debat van dertien uur in het Huis van Afgevaardigden, dat dan weer wel – om de vlag voortaan niet meer te gebruiken.

Ook elders ligt de vlag onder vuur. Na de schietpartij in Charleston hebben winkelketens als Walmart, Target en Amazon de verkoop van spullen met afbeeldingen van de Confederate flag stopgezet. Rockzanger Tom Petty, die de vlag in het verleden gebruikte, heeft zijn spijt daarover betuigd en ook motorenfabrikant Harley Davidson heeft zich van de vlag gedistantieerd.